O qo‘shmurodov, B. Shukuriddinov

Effuziv jinslarning yotish shakllari

Lavaning yer yuziga quyilish usuliga qarab vulkan otilishlari ikki xilga bo‘linadi: yoriqlardan otilish va markaziy otilish (40-rasm). Vulkan otilishi xillari esa effuziv tog‘ jinslari yotish shakllarini hosil qilish omillaridan asosiysi hisoblanadi. Masalan, yoriqlar orqali otilishdan katta-katta lava maydonlarini, markaziy otilishlar esa ancha kichik lava yassi tog‘liklarini hosil qiladi. Effuziv tog‘ jinslari ko‘pincha oqim va qoplama shakllarini barpo qiladi.

40-rasm. Vulkan kesimi:

1 – lava; 2 – yoriqlardagi lava; 3 – jerlo; 4 – vulkanogen jinslar.

Qoplamalar – effuziv jinslarning yassi shakli. Katta maydonni egallagan bo‘lib, qalinligi kichik bo‘ladi. Suyuq lavaning yoriqlardan quyilishidan hosil bo‘ladi.

Oqimlar qoplamalarga qaraganda juda tez-tez uchrab turadi. Oqimlar odatda lavaning bir markazdan yoki yoriqdan bir yo‘nalish bo‘yicha quyilishidan hosil bo‘ladi.