O qo‘shmurodov, B. Shukuriddinov

6134-§. O‘ta asosli magmatik jinslar

O‘ta asosli jinslar asosan olivin va piroksen minerallaridan tashkil topgan. Kremniy oksidining miqdori 45 %dan kam bo‘ladi. O‘ta asosli jinslar og‘ir bo‘ladi, zichligi – 3–3,4 g/sm³ gacha, asosan chuqurda hosil bo‘ladi. O‘ta asosli jinslarni peridotitlar, olivinlar, dunitlar, piroksenitlar va gornblenditlar tashkil etadi.

Peridotitlar o‘rta donador, to‘q yashil, to‘q kul rang yoki qora rangli. Asosan olivin va piroksendan tashkil topgan. Peridotitning plagioklazli (5–20 %) turi ham bor, lekin u kam tarqalgan.

Dunitlar faqat olivindan (90–100 %) tashkil topib, rangi sarg‘ishyashil, yashil. Olivin parchalanganda (serpentinlashganda) to‘q yashil va qora bo‘ladi. Mayda donador, ba’zan mineral donalarining kattakichikligi 1–2 sm gacha va undan katta bo‘ladi.

Piroksenitlarda piroksen miqdori juda ko‘p (95 foizdan ortiq). Piroksenning turiga qarab turli nom bilan yuritiladi. Rangi qora, o‘rtayirik donador bo‘ladi.

Gornblenditlar, asosan, shox aldamchisidan tashkil topadi. Strukturasi har xil donador, yirik va gigant donali, to‘q yashil, teksturasimassiv. Gorno blenditda odatda asosli plagioklaz ham bo‘ladi.