O‘. P. Umurzoqov, A. J. Toshboyev

Respublikada paxta yetishtirish ko‘rsatkichlari tahlili

Ko‘rsatkichlar

1980 y.

1990 y.

2000 y.

2005 y.

2006 y.

2006- yilda 1980- yilga nisbatan, %

Ekin maydoni, ming ga	1877,1	1830,1	1444,5	1472,3	1447,5	77,1
Yalpi hosil, tonna	6237,1	5051,0	3002,0	3749,0	3600,0	57,7
Hosildorlik, s/ga	33,2	27,6	20,7	25,4	25,0	75,3

Respublika bo‘yicha paxta yetishtiriladigan ekin maydonlari 1980-yilda 1877,1 ming gektar bo‘lgan bo‘lsa, 2006-yilga kelib 1447,5 ming gektar yoki 429,6 ming gektar yer qisqartirilib, don yetishtirishga ajratildi. Hosildorlik 33,2 s/ga o‘rniga 25,0 s/ga bermoqda. Shuning uchun yalpi mahsulot hajmi ham kamaygan. Paxta yetishtirish uchun sarf-xarajatlar tarkibini quyidagi diagrammada ko‘rib chiqamiz.

2006-yilda viloyatda paxta yetishtirish uchun sarf-xarajatlarning asosiy salmog‘ini ish haqi 33,3 %, mineral o‘g‘it 20,3 %, MTP xizmati 16 %, yonilg‘i- moylash materiallari 10,5 %ni tashkil etmoqda. Paxta hosildorligini oshirish uchun yerga ishlov berish, ta’minot va servis xizmat ko‘rsatishni yaxshilash hamda agrotexnikani o‘z muddatida sifatli olib borishdan iboratdir.

Amortizatsiya ;^{Urug'lik ; 6 ,20%} 1 ,90%
^16% Yonilg'I-moylash m at eriallari;
10,50%

Mineral o'g't ; 20,30%

Ish haqi ajratmasi bilan; 33,30%

Sug'urta t o'lovi; 0 ,10%
Umumiy ishlab chiqarish
xarajat lari; 3 ,10%
Zaharli va bio materiallar; 5 ,90
%
Boshqa m at eriallar;
2 ,70%

1-rasm. Surxondaryo viloyatida 2006-yilda paxta yetishtirish uchun
ketgan sarf-xarajatlar.

G‘o‘za ekini to‘plagan organik moddaning 33 foizi paxta hosili, 24 foizi poya, 22 foizi barg, 12 foizi chanoq va 9 foizi ildizdan tashkil topgan. G‘o‘za Gossipium avlodiga, gulxayrisimonlar oilasiga mansub. Uning 35 turi ma’lum, shundan bizning mamlakatimizda 2 turi ekiladi; Gossipium xirzutum – o‘rta tolali oddiy g‘o‘za; Gossipium barbadenze – ingichka tolali Peru g‘o‘zasi. G‘o‘za jahonning 83 davlatida ekiladi. Respublikamiz paxta yetishtirish bo‘yicha jahonda 2 o‘rinda, paxta sotish bo‘yicha esa 7 o‘rinda turadi.