O. O. Hoshimov, S. S. Saidahmedov elektr yuritma asoslari

4- misol. ДП41-rusumli ketma-ket qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigatelining tabiiy tavsifi qurilsin. Dvigatelning pasport ma’lumotlari: Pn = 17 kW, Un = 220V, In = 94A, nn = 630 ayl/min.
Dvigatel toki I = In bo‘lganda tezligini 400 ayl/min (41,8 rad/s) va 200 ayl/min (20,9 rad/s) gacha pasaytirish uchun yakor zanjiriga ulanadigan qo‘shimcha qarshiliklarning qiymatlarini aniqlang. Aniqlangan qarshiliklar ulangandagi tavsiflarni quring.
Yechimi. 2.22- rasmda keltirilgan egri chiziqlardan foydalanib tabiiy tavsifni hisoblaymiz. Bu yerda
110
2.22- rasm. Ketma-ket qo‘zg‘atishli dvigatel momentinining
va tezligining yakor tokiga bog‘liqligi (nisbiy birliklarda).
n = 1, In = 94A, nn = 1, nn = 630 ayl/min (wn = 66 rad/s), u holda
I-Ini; w = wnn; n = nnn.
Hisoblash natijalarini 1- jadvalga kiritamiz.
1-jadval
i 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0
I , A 37,6 56,4 75 94 113 131 150 169 188
n 1,6 1,23 1,09 1,0 0,94 0,89 0,85 0,81 0,78
w, rad/ s 105,8 81 71,8 66 62,1 58,7 56 53,3 51,5
1010 775 686 630 593 560 535 510 492
Mazkur jadvalga muvofiq qurilgan tabiiy tavsif 2.23- rasmda
keltirilgan.
111
2.23- rasm. Ketma-ket qo‘zg‘atishli dvigatelning tabiiy (Rp = 0) va
yakorga qo‘shimcha qarshilik (Rp1, Rp2) ulangan holatdagi tavsiflari.
Dvigatelning nominal qarshiligi:
R 220
n 94
= = 2,34W
.
Nominal yuklamada dvigatel foydali ish koeffitsiyenti:
1000 17
n 220 94
0,823. 

h = =
Yakor chulg‘ami qarshiligi:
Rya » 0,5(1-0,823)2,34 = 0,207 W.
Ketma-ket qo‘zg‘atishli qarshilik:
Rya » 0,5Rya = 0,5•0,207 » 0,104 W.
Dvigatelning ichki qarshiligi:
R¶ = 0,207+ 0,104 = 0,311 W.
Qo‘shimcha qarshilik:
112
R kn R R
p n
n
1 ( ). 
= 
Tezlikni 41,8 rad/s gacha kamaytirish uchun ulanadigan qo‘shimcha
qarshilik:
R 41,8
p1 66
= 1 (2,34 0,311)= 0,742 W.
Tezlikni 20,9 rad/s gacha kamaytirish uchun ulanadigan qo‘shimcha
qarshilik:
R 20,9
p2 66
= 1 (2,34 0,311)= 1,39 W.
Qarshilik kiritilgan tavsiflarni quyidagi formula orqali hisoblanadi:
U I R R
U IR
( k )
Т . 

+ w= w
Bu yerda wm — berilgan tok I uchun tabiiy tavsif bo‘yicha
aniqlanadigan tezlik.
Hisoblash natijalarini 2- jadvalga kiritamiz.
2-jadva
I , A 37,4 56,4 75 94 113 131 150 169 188
wnn, rad/ s 106 81 71,8 66 62 58,6 56 53,4 51,5
w(Rp1),
rad/ s
91,6 64,6 51,6 41,8 34 27 20,2 13,5 7,0
w ( R p 2 ) ,
rad/ s
79,5 50,2 34,2 20,9 9,8 - 0,66 - 11,1 - 21,3 - 31,6
l
2- jadval bo‘yicha dvigatelning qarshilik kiritilgandagi tavsiflari
qurilgan (2.23- rasm).
113