O o ’ ’ z z b b e e

I variant (balanslashgan) 
Stavkalar
Muddat, 
kunlarda
Kreditlar 
bo‘yicha foiz 
stavkasi
Jalb qilingan 
mablag‘lar 
bo‘yicha foiz 
stavkasi
Spred 
Joriy bozor 
90
180 
20
25 
15
20 
5
5 
Prognoz 
qilinishi (90 
kundan keyin) 
90 
17 
12 
5 

---

78
II variant (balanlashmagan): 180 kunga muqobil kreditlash strategiyasi:
a. qarzlarni 180 kunga jalb qilish, spred 5%; 
b. qarzlarni 90 kunga jalb qilish (yana 90 kunga uzaytirish sharti bilan) spred ½ 
(10+13) = 11,5%.
Bizning misolda qisqa muddatli stavkalarni aniq prognoz qilinganligi tufayli 180 
kunlik kreditlash uchun balanslashmagan boshqaruvni tashkil etishni taqozo qildi, ya’ni 
foiz marjasini kengaytirish lozim. Berilgan ma’lumotlarga ko‘ra, II variant bo‘yicha 
spred 11,5% ni, I variantdagi 5% lik emas. Bu BA/P ni to‘g‘ri prognoz qilish hisobiga 
erishildi. Qarz mablag‘larini ikki mustaqil bosqichli shartnoma bo‘yicha 180 kunga jalb 
qilish qaror qilindi: boshida 90 kunga jalb qilish keyin esa uni 90 kunga yana yangilash. 
Bu holatda spred 180 kunlik balanslashmagan kreditga 11,5% ni tashkil qilib, quyidagi 
tarzda namoyon bo‘ldi:
I bosqich: 180 kunlik kreditlar bo‘yicha stavka = 25%; 
mablag‘larni sotib olish (birinchi 90 kun) = 15%; 
spred = 10%; 
II bosqich: 180 kunlik kreditlar bo‘yicha stavka = 25%; 
mablag‘larni sotib olish (ikkinchi 90 kun) = 12%; 
spred = 13%.
Spred 180 kunlik kreditga 11,5% ni tashkil qiladi.
BA/P ijobiy va salbiy bo‘ladi. Ijobiy BA/P da o‘zgaruvchan stavkalardagi aktivlar 
o‘zgaruvchan stavkalardagi passivlardan yuqori bo‘ladi. Ijobiy BA/P da foiz stavkasining 
pasayishi foiz marjaning pasayishiga olib keladi va aksincha. Salbiy BA/P da 
o‘zgaruvchan foiz stavkalardagi passivlar, o‘zgaruvchan foiz stavkalardagi aktivlardan 
oshib ketadi. Bu holatda foiz stavka pasaysa marja o‘sadi, foiz stavka oshsa marja 
kamayadi. 
Bankning foiz siyosatini amalga oshirish bosqichlari:

---

79
I bosqich - past foiz stavkalar (o‘sish kuzatilmoqda):