O. M. Yoriyev Buxoro davlat universiteti umumiy kimyo

Ipak, jun va paxtani byashda ishlatiladigan malaxit yashili
byog‘i benzaldegid va dimetilanilindan quyidagicha olinadi:
Н ~ \
N(CH3)2
4 H Н Н ^ У ~ N(CH3>2
- H ,0
leykobirikma
РЬО,
N(CH,)2
HCl
-H ,0
N(CH3)2
karbinol asosi
/ ~ у я * л
5 * / 4 = 7 8+
^ ^ У ^ * ( С Н 3)2
rangli tuz (bo'yoq)
Cl
Bu byoqlarda musbat zaryadli kation rang tashuvchi hi-
soblanadi. Musbat zaryadli uglerod va azot atomlari orasida
taqsimlanganligi bois tutashish tizimi bor bu kation barqarordir.
Byoqga kproq kislota qshib, -N(CH
3)2
 guruhlari tutashish-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

dan chiqarilsa, rang yo‘qoladi. Byoqga ishqor qshganda
sekin neytrallanish reaksiyasi borib, rangsiz karbinol ajraladi.
Malaxit yashilining trtta metil guruhi rnida trtta etil gu-
ruhi bor gomologi brillyant yashili deyiladi. U byoq, shu-
ningdek, tibbiyotda antiseptik sifatida ishlatiladi.
Kristall binafsha byog‘i Mixler ketoni (n, n1, N, N
1
 -tetra-
metildiaminobenzofenon) dan olinadi:
Trifenilmetan byoqlaridan sanoat miqyosida birinchi mar-
ta olingani fuksindir. U o- va p- toluidinlar bilan anilin aralash-
masini oksidlab olinadi:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Molekulasida gidroksid guruhlarini tutgan anionli trifenil-
metan byoqlariga fenolftalein misol bla oladi. Uni olishda
ftal angidridining fenol bilan kondensatsiyasi kons. H
2
S
0 4 
ishtirokida olib boriladi (Bayer, 
1 8 7 1
 -y.)