O. M. Yoriyev Buxoro davlat universiteti umumiy kimyo

birikma) notekis tuzilishga ega bo‘la olmaydi va atropoizomer-
lar holida uchramaydi:
HOOC 
ғ 
p
с о о н
VII
VII birikmada ikkita orto-ftoratomlarining radiuslari yig‘indisi
0 ,1 3 9
 • 
2
=
0 ,2 7 8
 nm ga teng.
6
,
6 1
 - dinitrodifenildikarbon -
2
,
2
1- kislotada ikkita nitrogu-
ruh radiuslari yig‘indisi 
0
,
1 9 2
*
2
=
0 ,3 8 4
 nm, ikkita karboksil gu-
ruhiniki 
0
,
1 5 6
*
2
=
0 ,3 1 2
nm, nitro- va karboksil guruhlari radi-
uslari yig‘indisi esa 
0
,
1 9 2
+
0
,
1 5 6
=
0 ,3 4 8
 nm ga teng. Shuning
uchun ham bu birikma optik faol enantiomerlar (V va VI) holida
Atom yoki
radius, nm
Atom yoki
radius, nm
guruh
guruh
H
0 ,0 9 4
СН
3
0 ,1 7 3
F
0 ,1 3 9
Cl
0 ,1 8 9
он
0 ,1 4 5
N
0 2
0 ,1 9 2
соон
0 ,1 5 6
Br
0 ,2 1 1
nh
2
0 ,1 5 6
I
0 ,2 2 0
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

mavjud bo‘ladi.
Turli atom va guruhlarning radiuslari quyida keltirilgan:
Difenil qatorining optikfaol atropoizomerlari orto- holatlarida
trtta yoki uchta hajmli rinbosar saqlashi shart emas. Atro-
poizomeriyaning namoyon bo‘lishi uchun (VIII va IX) ba‘zan
hatto bitta (X) juda katta hajmli o- rinbosar ham yetarli:
Difenil kimyoviy xossalari bilan benzolga xshaydi. U nit-
rolash, galogenlash va boshqa elektrofil almashinish reaksi-
yalariga oson kirishadi. Bu reaksiyalar asosan 
4
-va 
4
'- holat-
larda boradi:
HNO
H 20
-NO
HN0
3
+H
2
S04,A
---------------------------- ►
2
 
- H 20
4-nitrodifenil
-► 0 ,N
N 0 ,
4,4 - dinitrodifenil
Difenil bilan difenil efirning aralashmasi (dauterm) kimyoviy
reaktorlar va boshqa qurilmalami isitishda yuqori haroratga
chidamli issiq tkazuvchi sifatida, benzindan esa byoqlar
ishlab chiqarishda qoilaniladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Difenilmetan
Difenilmetan - 
2 7
° C da suyuqlanadigan, apelsin hidli rang-
siz kristall modda. U benzolni benzil xloridi yoki dixlormetan
bilan Fridel-Krafts bo‘yicha alkillash, benzofenonni qaytarish
va benzolning formaldegid bilan kondensatsiyasi asosida oli-
nadi:
Difenilmetan kimyoviy xossalari bilan benzolni eslatadi.
Oson boradigan elektrofil almashinish reaksiyalarida asosan
4
, 
4
' - dialmashingan va 
2
,
4
, 
2
', 
4
' - trtalmashingan difenil-
metanlar hosil bo‘ladi:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Difenilmetanning oksidlanishidan benzofenon, konden-