O. M. Yoriyev Buxoro davlat universiteti umumiy kimyo

,
6
' - dinitro-
difenildikarbon -
2
,
2
'- kislotada 
1
-
1
' bog‘ atrofida erkin ayla-
nish yo‘q. Chunki fazoviy to‘siq tufayli bir halqadagi nitroguruh
ikkinchi halqadagi nitroguruh yoki karboksil guruhi qarshisiga
kela olmaydi. Boshqacha aytganda, o - va  - holatlaridagi
nitro- va karboksil guruhlari 
1
-
1
' bog‘ atrofida erkin aylanishga
xalaqit beradi.
Natijada halqalar bir tekislikda emas, balki bir-biriga per-
pendikulyar tekisliklarda joylashib, molekula xiral boiib qoladi
va ikkita enantiomer (V-VI) holida mavjud boiadi:
0 ,N
COOH
k
/ /
\
 
f /
\
HOOC 
N 0 ,
HOOC 
N 0 ,
f
\
L
J
\
o
2
n
с о о н
VI
Oddiy bog‘ atrofida erkin aylanishning yqligidan kelib
chiqadigan fazoviy izomeriyaning bu turiga atropoizomeriya
(grekcha «tropos» - aylanish, a -inkor) deyiladi.
Difenil qatorining optik faol atropoizomerlari molekulala-
ridagi o‘ziga xos fazoviy sharoit tufayli barqarorlashgan kon-
formerlardir.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Atropoizomeriyaning namoyon blishi difenil molekulasida-
gi o- va - o‘rinbosarlarning lchamiga ham bog‘liq. Van-der-
vaals radiuslari yig indisi 
0 ,2 9 0
 nm gacha o-, - holatlaridagi
rinbosarlar 
1
-
1
' bog' atrofida erkin aylanishga xalaqit bera
olmaydi. Natijada difenilning bunday hosilalari (masalan, VII