O. M. Yoriyev Buxoro davlat universiteti umumiy kimyo

tutgan
aromatik birikmalar (fenollar va arilaminlar) d iazoniy tuzlari
bilan 
azobirikish 
reak siya sig a kirishib, azobirikmalarni hosil
qiladi. 
Bu reak siyad a fenol yoki amin aromatik halqasining
vodorodi A r- N = N -
guruhiga alm ashinadi:
[Аг 
NJ+X-+H - ( (  !)■<— ED—►
 Аг—N = N —
D iazoniy tuzlari ku ch siz elektrofillar b o ‘lgani bois, kuchli +M-
effekt nam oyon qiladigan o ‘rinbosarlari bor fenollar va aminlar
bilan reak siy ag a kirishadi:
A z o b ir i k i s h r e a k s iy a la r i
ED= -O , -OH , -OR , -NH2, -NHR , NR;
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Azobirikish reaksiyalarida alm ash in ish odatda elektronodo-
nor guruhga n isbatan p a r a  - holatda, a g a r u band b o‘lsa, o r to
- holatda boradi.
Azobirikish o ‘z m exan izm iga ko‘ra aromatik yad rod a
boradigan elektrofil alm ashinish reaksiyalariga kiradi. D iazoniy
kationi Ar N2+
e s a
m u sb at zaryadi tufayli elektrofil zarracha 
rolini
ynaydi:
ED-
+[Ar NJ+Cr
ED •
N = N—Аг
H
С1
ED
N = N — Ar + HCl
Azobirikish reaksiyalari fenollar bilan kuchsiz ishqoriy
muhitda , arilaminlar bilan e s a k u ch siz kislotali m uhitda
boradi:
n
2
Cl +
о н
NaOH
-NaCl ; -p O
N = N Ч П > - О Н
p -
gidroksiazobenzol
N,
Cl +
N(CH3)2
н +
-HCl