O. M. Yoriyev Buxoro davlat universiteti umumiy kimyo

ara lash m ad agi nitrit kislota termik beqaror blib, harorat
o sh g a n d a parchalanadi. S hu b ois diazotirlash reak siyasi p a st
haroratda (od atda 0 dan +5°C g a c h a ) tkaziladi.
R eak sion a ra lash m ad a m a‘dan kislotaning m eyoridan
kamligi 
va 
reak siya 
haroratining 
osh ish i 
q o ‘sh im ch a
reaksiyalam ing borishi uchun sharoit yaratadi.
R eak siya harorati o sh g a n d a , d iazon iy tuzlari va nitrit kislota
parchalanadi:
[ Аг - N2]+X- + H20 ----------- ►
Аг - O H + N2+ HX
2 H N 0 2--------------- ►
N 0 2+N 0+H 20
Nitrit kislotaning parchalanishi diazotirlovchi reagen tn in g
yetish m a slig ig a va reaksiyaning oxirigacha borm asligiga olib
keiadi.
X o s s a l a r i
Arildiazoniy tuzlari su v d a eriydigan, quruq holida o s o n
portlab parchalanadigan, rangsiz kristall moddalardir. Shu b o is
ularni su vd agi eritmalaridan ajratm asdan keyingi reaksiyalar
uchun ishlatiladi.
[Ar N2]+BF4' tipidagi tuzlar n isb atan barqaror blib, ularni
oylab sa q la sh mumkin.
Arildiazoniy tuzlari - reak siyaga kirishish qobiliyati kuchli
b lgan birikmalardir. Ular kirishadigan reaksiyalar azotn in g
ajralishi va ajralm asligi bilan boradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bu reaksiyalarda diazoguruh turli atom va guruhlar (F, Cl,
Br, J, CN, OH, H, Ar, N 0 2, OR, SH, SR , N C S, NCO, P 0 3H2,
A
s
0 3H2 va h ok azo) g a alm ashinadi.
1. 
Arildiazoniy tuzlarining kislotali eritmalari q aynatilganda
a zo t ajraladi va fenollar hosil boladi: