O. L. Muxamedov Kafedra mudiri

Keys banki 
1.Qishloq xo‘jaligining tovar va natural xo‘jaligi deganda nimani tushunasiz?. 
2.Qishloq xo‘jaligining 2ta rivojlanish xususiyati to‘g‘risida gapirib bering?. 
3.Insoniyat kelajakda qishloq xo‘jaligini rivojlantirishda intensivmi yoki ekstensiv yo‘ldan 
borish afzalmi?. 
4.Qishloq xo‘jaligini rivojlantirishda qanday omillar muhim rol o‘ynaydi deb hisoblaysiz? 
5.Jahonda oziq-ovqat muammosini hal etish uchun qaysi muammolarni hal etish zarur deb 
o‘ylaysiz?.
Nazorat savollari 
1.Qishloq xo‘jaligi tarmoqlari qanday geografik omillar asosida rivojlanadi?. 
2.Qishloq xo‘jaligi qanday tarmoqlardan tashkil topgan?. 
3.Jahon dehqonchilik tarmoqlarining hududiy joylashuvi va rivojlanishiga ta’rif bering. 
4.Jahondagi don etishtirishga ixtisoslashgan mintaqalar va mamlakatlarni xaritadan ko‘rsating.
5.Jahonda texnika va moyli ekinlar etishtiriladigan asosiy rayonlarni xaritadan ko‘rsating. 
6.Jahonda qoramolchilik rivojlangan mamlakatlarda sut va go‘sht etishtirish va uni eksport qilish 
dinamikasini tahlil qiling hamda amaliy mashg‘ulot daftaringizga yozib qo‘ying. 
7.Jahondagi qo‘y va echki boqiladigan asosiy rayonlarni xaritadan ko‘rsating.
 
 
9. O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING QISHLOQ
XO‘JALIK GEOGRAFIYASI. 
 
Reja: 
1.
Qishloq xo‘jaligini Respublika xalq xo‘jaligidagi ahamiyati. 
2.
Qishloq xo‘jaligini joylanishi va rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar. 
3.
Qishloq xo‘jalik tarmoqlarini joylanish xususiyatlari: 
3-1. Dehqonchilik tarmoqlarining joylanishi. 
3-2. Chorvachilik tarmoqlarining joylanishi. 
4. Qishloq xo‘jaligini rivojlanish istiqbollari. 
1. 
Qishloq xo‘jaligini Respublika xalq xo‘jaligidagi ahamiyati. 
Respublika xalq 
xo‘jaligining eng muhim va yirik tarmog‘i, aholining oziq-ovqat mahsulotlariga, yengil va 
oziq-ovqat sanoati tarmoqlarining xom-ashyoga bo‘lgan talabini qondiradi. Qishloq xo‘jaligi 
o‘simlik va hayvonot mahsulotlarini dastlabki va to‘liq qayta ishlashining turli jarayonlarini o‘z 
ichiga oladi va xalqning moddiy farovonligini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. 
Respublika aholisining 62 foizidan ortig‘i qishloq joylarda yashaydi, sanoat 
salohiyatining deyarli yarmi xo‘jalik mahsulotlarini qayta ishlash bilan band. Qishloq xo‘jaligi 
mahsulotlarini eksport qilishdan davlat valyutasining 50 foizi vujudga keladi. 
Ma’lumki, yer va suv resurslari agrar sektorning asosiy ishlab chiqarish vositalari 
hisoblanadi. O‘zbekistonda yerlarning 72 foizi qishloq xo‘jaligida turli yo‘nalishda foydalaniladi 
hamda respublika suv limitining 86 foizi agrar sektorda ishlatiladi. Vatanimiz yer yuzasida 
sug‘oriladigan dehqonchilik hamda chorvachilikning eng qadimiy hududlardan. Uning qulay 

---

72 
tabiiy sharoitiga muvofiq tarzda xalqimizning mehnat ko‘nikmasi tufayli O‘zbekiston paxta, 
pilla, qorako‘l terisi, mayiz, qovun va boshqa mahsulotlar yetishtirishi bilan jahonga dong 
taratgan. 
Hozirgi vaqtda qishloq xo‘jaligida iqtisodiy islohatlarni o‘tkazish va bozor 
munosabatlarini chuqurlashtirish bilan bog‘liq muhim huquqiy – me’yoriy asoslar yaratildi, 
tashkiliy – iqtisodiy yo‘nalishlar ishlab chiqildi. 
Ayni vaqtda O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi chuqur islohatlarni boshidan kechirmoqda. 
Qishloq xo‘jaligida bozor munosabatlarini shakllantirish, mulkchilikning nodavlat shakliga 
o‘tish, mulkni davlat tasarufidan chiqarish va xususiylashtirish, dehqon (fermir) xo‘jaliklari 
faoliyatini yo‘lga qo‘yish kabi muhim masalalar hal etilmoqda. 2002 yilga kelib turli mulk 
shakliga ega bo‘lgan 2658 ming qishloq xo‘jalik korxonalari, 72,4 ming fermer xo‘jaliklari 
tashkil etildi. 
Qishloq joylarda tomarqa egalariga 600 ming gektarga yaqin unumdor yerlar ajratib 
berildi.
Hozirgi vaqtda qishloq xo‘jaligida yetishtirilayotgan oziq-ovqat mahsulotlarining mutloq 
ko‘p qismi iqtisodiyotning nodavlat sektorida ishlab chiqarilmoqda. Ayrim qishloq xo‘jaligi 
mahsulotlarining ishlab chiqarish strukturasida fermer xo‘jaliklarining salmog‘ini quyidagicha 
keltirib o‘tamiz (2001 yil foiz hisobida). 
Kartoshka – 85,1 
Sabzavotlar – 74,5 
Poliz - 62,3 
Go‘sht - 91,8 
Sut - 94,8 
Tuxum - 60,3 
Jun - 77,0
Respublikada olib borilayotgan agrar siyosat natijasida qishloq xo‘jaligi ishlab 
chiqarilishini sug‘urtalash, avanslash va to‘lov munosabatlari takomillashtirilmoqda. Yangi agrar 
siyosatining bosqichma-bosqich amalga oshirilishi tufayli O‘zbekistonda qishloq xo‘jaligi yalpi 
mahsulotlarining o‘sish sur’atlari yildan-yilga oshib bormoqda.