O. L. Muxamedov Kafedra mudiri

. Qishloq xo‘jalik tarmoqlarini joylanish xususiyatlari. 
O‘zbekistonda qishloq 
xo‘jaligining asosiy ishlab chiqarish vositasi bo‘lgan yer davlat mulki hisoblanadi. Davlat 
xo‘jaligi bilan shug‘ullanadigan korxonalar va xo‘jaliklarga, shuningdek fuqoralarga muddatsiz 
va vaqtinchalik foydalanish uchun yer ajratib beradi. Davlat yer fondi yer egaligi yoki yerdan 
foydalanuchilar hududidagi barcha yerlarni – haydalma yerlar, daraxtzorlar, yaylov, pichanzor, 
o‘rmonzor, qo‘riq yer, qishloq xo‘jaligida foydalanilmaydigan yerlarning jamisini o‘z ichiga 
oladi. 
Mamlakatimiz yer fondi 44,405 ming ga, shundan qishloq xo‘jalik yer turlarining 
umumiy maydoni 26,8 mln.ga. Ularning katta qismi (82,8 foiz)ni Qizilqum, Ustyurt va boshqa 
cho‘l hamda tog‘oldi, tog‘ yaylovlari egallaydi. O‘rmonzor va butazorlar 5,4 foizni, ko‘p yillik 
daraxtzorlar 0,42 foizni, bo‘z yerlar 0,3 foizni tashkil etadi. 
Respublika qishloq xo‘jaligida foydalanilayotgan yerlar va ularning taqsimoti. 
№ 
Yer turlari 
Ming ga
Foiz 
1 
Qishloq xo‘jaligi yer turlarining jami 
26766,4 
100 
2 
Jami ekin yerlari 
4061,9 
15,7 
3 
Shundan so‘g‘oriladigan 
3317,3 
15,2 
4 
Ko‘p yillik daraxtzorlar 
355,7 
1,3 
Shu jumladan: 
a) 
Bog‘lar 
171,3 
0,63,, 
b) 
Uzumzorlar 
104,4 
0,4 
v) 
Tutzorlar 
70,4 
0,26 
g) 
Mevali ko‘chatzorlar 
9,6 
0,04 
Yer turlari 
Ming ga
Foiz 
1 
Bo‘z yerlar 
77,8 
0,3 
2 
Pichanzorlar 
112 
0,42 
3 
Yaylovlar 
22159 
82,8 
4 
O‘rmonzorlar va butazorlar 
1458,5 
5,4 
O‘zbekiston hududi qishloq xo‘jaligi jihatidan 3 mintaqaga bo‘linadi: tog‘ va tog‘ oldi 
mintaqasi respublika hududining 20 % dan ortiqrog‘ini tashkil etadi. Asosan lalmikor 
dehqonchilik (bug‘doy, arpa, no‘xat, zig‘ir), bog‘dorchilik va tokchilik taraqqiy etgan, bu 
mintaqada mavsumiy bahorgi kuzgu yaylovlar bor. Chorvachiligi go‘sht-jun yetishtirishga 

---

74 
ixtisoslashgan. So‘g‘orma dehqonchilik mintaqasi respublika hududining qariyb 20% ni tashkil 
etadi. Bu mintaqa Farg‘ona vodiysi, Mirzacho‘l, Dalvarzin cho‘li, Chirchiq - Ohangaron, 
Zarafshon, Qashqadaryo va Surxon-Sherobod vodiylari, Quyi Amudaryoni o‘z ichiga oladi. 
Asosan paxta, shuningdek kanop, don, kartoshka, sabzavot – poliz ekinlari yetishtiriladi. 
Cho‘l – yaylov mintaqasi respublika hududining 60%ni tashkil etadi. Asosan cho‘l va
suvsiz tekisliklardan iborat. Buxoro, Qashqadaryo viloyatlari, Qoraqalpog‘istonda va Farg‘ona 
vodiysining markaziy qismida joylashgan.