O L iy V a o r t a m a X s u s t a L im V a z ir L ig I namangan davlat universiteti asqarova dilorom qurbonovna

sistemalilik, 
ketm a-ketlik 
va
m ustahkam lilik tamoyili. 
M atem atikada materialni sistemali bayon etishning 
ahamiyati ju d a katta, chunki m atem atikada ayrim faktlar orasidagi mantiqiy 
bogianishlar g ‘oyat m uhim dir. Bolalarga berilayotgan bilim parcha-parcha bo ‘lib 
qolmay, bir-biri bilan bog’langan holda oson misollardan boshlanib asta-sekin 
m urakkablashtirib borilishi lozim.
Puxta o'zlashtirish esa matem atikada, ayniqsa, katta ahamiyatga egadir. 
M atematik tushunchalar o ‘zaro shu qadar bog‘langanki, majburiy m inimumning 
biror qisminigina bilm agan taqdirda ham bolalar o ‘z bilimlarini hayotda foydalana 
olmay qoladilar va matem atik bilim olishni davom ettirish qiyinroq bo‘ladi.
M atem atikada son va sanoq, kattalik, geometrik figuralar, tevarak-atrofni 
bilish, vaqtni chamalash malakalarini puxta egallashning ham ahamiyati juda katta. 
Ayniqsa, matem atikada boshqa fanlardagiga qaraganda ham, dasturning biror 
qismini yaxshi o'zlashtirm asdan va malakani yaxshi mustahkamlam asdan turib, 
muvaffaqiyat bilan oldinga qarab borish mumkin emas.
5. 
In d iv id u al y o ndashish 
tam oyili. 
Bu 
tamoyi] 
bolalarning yosh 
xususiyatlarini. y a'n i qobiiivatlarini. psixologi' asini hisobga olisb kerak. degan
i0

---

talabhirdan kelib chiqadi va bu tamoyil matematikani o ‘qitish davrida amalga 
oshirilishi shart.
Maktabgacha 
ta’lim 
tashkilotlarida 
matematik 
tasavvu rlarini
rivojlantirish ishlarini tashkil etish. 
Matematik tasavvurlarni shakllantirish 
yuzasidan olib boriladigan ishning asosiy shakli 
ta 'limiy о ‘yinli fao/iyatdir.
Dastur 
vazifalarining k o ‘pchilik qismi 
t a ’limiy oyinlifaoliyatlarda
hal qilinadi. Bolalarda 
m a’lum izchillikda tasavvurlar shakllantiriladi, zarur malaka va ko‘nikmalar hosil 
qilinadi. 
T a ’limiy oyinli faoliyatlarda
va kundalik hayotda didaktik o ‘yinlardan 
ham da o ‘yin-mashqlardan keng foydlaniladi. 
Та 'limiy oyinli faoliyatlardan
tashqari 
vaqtlarda 
o ‘yinlar 
tashkil 
qilib, 
bolalarning 
matematik 
tasavvurlari 
mustahkamlanadi, chuqurlashtiriladi va kengaytiriladi. 
t a ’limiy oyinli faoliyatlarda
bolalar bilimlarini kengaytirishga yo ‘naltirilgan, ishtirok etishga mo‘ljallangan 
quyidagi interfaol usullardan foydalaniladi:
• Q isqahikoya
• Tushuntirish
• K o‘rsatish
• Kichik guruhlarda ishlash (guruhiy ish)
• Juftlikda ishlash
■ Galereyaga sayr
• Muammoli vaziyat
• S a v o l-ja v o b
• R ag‘batlantirish
• Amaliy ish
• Ijodkorlik
• Bilimlarni mustahkamlash uchun o ‘yin
• M asala tuzish, yechimni topish
• Grafik diktant
Bu usullar m ashg‘ulotlarda almashinib kelgan holda qoMlangan.
O vbekiston Maktabgacha ta'lim i vazirligi bu dasturni respublikamizning 
o'ziga xos tomonlarini: iqlimi. jugrofiy. iqiisodiv. madaniv. milliy sharoitlarini
3
!

---

bisobga olib. uni qayta ishlab chiqdi. Dastur tug1 Ugandan to yetti yoshgacha 
bo'lgan bolalar egallashi lozim bo'lgan bilim va malakalar hajmini o ‘z ichiga 
oladi. U maktabgacha ta'lim yoshidagi bolalarning psixologik-fiziologik va o'ziga 
xos xususiyatlarni hisobga olgan holda ularni har tomonlama kamol toptirishni 
nazarda tutadi.
M aktabgacha ta ’lim tashkilotlarida ta ’lim-tarbiyani pedagog-tarbiyachi 
am alga oshiradi. U pedagogik jarayonda markaziy o ‘rinni egallaydi. Shuning 
uchun tarbiyachi o ‘z sohasini chuqur bilishi, har xil metodik vositalarni yaxshi 
egallagan, puxta pedagogik-psixologik tayyorgarlikka ega bo‘Iishi kerak. Shu bilan 
bir qatorda, mutaxassislik b o ‘yicha fanlarni, jum ladan, «Ta’lim to ‘g ‘risida»gi 
Q onun, Kadrlar tayyorlash M illiy Dasturini, maktabgacha ta ’lim pedagogikasi, 
«Ilk qadam»davlat dasturini, Davlat ta ’lim standartlarini, bolalarni maktabga 
tayyorlash metodikasi fani va boshqalarni puxta egallagan bo‘lishi lozimdir
M aktabga borish davriga kelib bolalar to‘plam va son, shakl va kattalik 
haqida o ‘zaro bog'langan bilimlarni nisbatan k o ‘proq egallagan bo‘lishlari zarur.