O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Sadoqlarda baliq boqish
0 ‘zbekiston dengiz va okeanlardan ancha uzoqda joylashgan, lekin 
shunga qaramay limnologik suv manbalariga ega. Bular suv omborlari,
2 0 3

---

tabiiy ko‘llar, kanallar va zovurlardir. Yuqorida nomlari aytilgan tabiiy 
suvliklardan sun’iy ravishda baliqchilikni tashkil qilish mumkin. Dun- 
yo miqyosida dengizlarda va ularning qulay joylarida sadoqlar o'rnatib 
baliq yetishtirilmoqda. Sadoqlarda baliqchalarni 35—50 gacha yetkazib 
so‘ngra dengizga qo'yib yuborib dengiz baliq mahsulotini boyitmoqdalar. 
O'zbekiston xuddi butun Orol dengizi singari mo'tadil hududningjanu- 
bida joylashgan. Bu yerda iqlimning mavsumiyligi, nihoyatda issiq yoz 
(o'rtacha havoning oylik harorati +27°C, kunduzgi +35°C dan oshadi) va 
yetarli darajada sovuq qish (havoning o'rtacha liarorati yanvarda -2°C, 
tekislik hududidagi ko‘pchilik suvliklar muzlashda davom etadi, muzlash 
muddati 1,0-1,5 oy). Havzaning sharqiy qismi yuqori cho'qqili tog'lar, 
muzliklar, qor zaxiralari, ko‘p sonli daryolar, buloqlar, ko'llar va qurilgan 
suv omborlari mavjud. Tekislikda bor-yo‘g‘i 4 ta katta daryo oqadi (bu- 
lardan 2 tasi quriydi). Bu daryolarning yaxshi o‘zanlar sistemasi, ko'llar 
hamda yaxshi rivojlangan irrigatsion kanallar, drenaj va omborlari bor.
Hududning Janubi-G‘arbiy Qizilqum cho‘llarida ko'p sonli ko'llar 
joylashgan. Bu ko'llarda 1980—1990-yillarda ekstensiv va to‘la bo‘lmagan 
intensiv baliqchilik xo'jaliklari tashkil qilinib, baliq ovlanib kelinayot- 
gan edi. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 13- 
avgustdagi 350-qaroriga asosan bu tabiiy suvliklar davlat tasarrufidan 
chiqarib, MCHJ baliqchilik xo'jaliklari tashkil qilindi. Planli iqtisoddan 
bozor iqtisodi munosabatiga o‘tishi bilan akvakultura va baliqchilikni 
rivojlantirish uchun foydalanib kelinmoqda. Tabiiy suvliklarda baliqchi­
likni tashkil qilish uchun alternativ sifatida sadoqlar, asosiy obyekt hi- 
soblanadi. Respublikaning Janubiy va Sharqiy qismlarida tog‘ va tog'oldi 
hududlar mavjud bo'lib, forel boqish uchun imkoniyatlar bor. Bu yerlarda 
pelyad boqilsa ham bo'ladi. Forel yetishtirish uchun suvlikning o'rtacha 
oylik harorati (eng yaxshisi o'rtacha o'n kunlik ) +20°C dan oshmasli- 
gidir, ba’zan qisqa muddatli 23°C gacha bo'lishi mumkin. Sovuq suvli 
baliqchilikni tashkil qilish uchun imkoniyat ko'p, hamda respublikaning 
seraholi qismida sharoitlar qulay. O'zbekiston sharoitida Andijon, Na­
mangan, Farg'ona, Toshkent, Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlari 
tog'li hududlari va tog' oldi hududlaridagi irrigatsion kanallar va daryo 
qo'mitalarida forel boqish uchun sharoitlar bor. Samarqand, Jizzax va 
hattoki Navoiy viloyatining tog'li va tog'oldi hududlarida ham forel bo­
qilsa bo'ladi.
Respublikaning shimoliy-g'arbida katta maydondagi tekisliklarda 
tashlandiq suvlardan hosil bo'lgan ko'llar mavjud. Bunday tabiiy ko'llar 
faqat Buxoro viloyatida 101—112 ming/ ga maydonni tashkil qiladi, suv
2 0 4

---

zaxirasi esa 5—6 milliard m 3, suvning sho‘r!ik darajasi 4—5 
%
dan to 
20—25 % gacha. Tabiiy suvliklardan boshqa yana 50—100 gektarlik ba- 
liqchilik hovuzlari tashkil qilingan, umumiy maydoni 135—1500,
Bunday tabiiy va sun’iy suvliklarda sadoqlar qurib issiqsevarbaliqlar- 
ni boqsa bo‘ladi. Ayniqsa karp, buffalo, kanal laqqasi, sudak ilon baliq 
va boshqa baliqlar tez o'sadi. Sadoqlarda ham asosan baliq segoletkalari 
boqiladi, birinchi yozda baliq chavoqlari segoletka stadiyasigacha may- 
da basseynlarda boqiladi, so‘ngra qishlash hovuzlariga oLtkaziladi. Ik- 
kinchi yozda segoletkalar tayyorlangan sadoqlarga ko'chiriladi. Og‘irligi 
35—40 g keladigan segoletkalar 5—6 oy to tovar razmeriga kelguncha 
sadoqlarda boqiladi.