O. E. Xolmirzayev

- tuzilishi 
(shakli, torlar miqdori, joylashishi, sozlanishi); 
- imkoniyati; 
-ommaviyligi
. 
Bu xususiyatlari xalq orasida mohir sozandalar yetishib chiqishida, musiqa 
ijodiyotida ustozona musiqa janrini vujudga kelishida muhim о„rin egallaydi. Bu 
о„rinda IV asr oxiri V asr boshlarida yashab ijod etgan zabardast «afsonaviy» 
sozanda, о„z ijodida lahn, parda, xusravoniylar kabi qadimiy musiqiy janrlarda 
namunalar yaratgan Borbad faoliyatini misol qilish mumkin. 
Musiqaning barcha ilmlar qatorida alohida fan sifatida shakllanishida о„tmishda 
yashab ijod etgan Al Forobiy, Safiuddin Urmaviy, Al Husayniy, Ash Sheroziy, 
Kavkabiy kabi allomalarning xizmatlari benihoyadir. Ularning ilmiy-nazariy 
tadqiqodlarida ud asosiy cholg„u sifatida xizmat qilgani alohida ta‟kidlanadi. 
Eroniy tillarda sо„zlashuvchi xalqlar orasida Borbad qadimdan ma‟lum va mashhur 
bо„lsa, u iroqlik arab xalqlariga esa VIII asrda ma‟lum bо„ldi va arab musiqasini 
borbadda, udda birinchi bor Ibn Surayi ijro etdi. Ibn Sino davrigacha (X asrning 
ikkinchi yarmi XI asr boshi) “Borbad” termini ud sо„zining sinonimi sifatida 
ishlatildi. Buning tasdig„I sifatida Al-Xorazmiyning (X asr) quyidagi jumlasini 
keltirish mumkin. 
“Borbad-bu ud. Borbad sо„zi о„rdakning kо„kragi ma‟nosini 
beradi, ya‟ni bar – kо„krak, bat 
– 
о„rdak”. 
Mahmud Qoshg„ariyning (XI asr) 
“Devonu lug„atit-turk» asarida ham 
Borbad sо„zi о„rdak kо„kragi degan ma‟noni anglatishi qayd etiladi. Al-
Forobiyning “Arab musiqasi, uning qonuniyati va tarixi” asarida 
“Ud sozi 
intervallarni nazariy jihatdan hisoblashda xizmat qilgan” 
degan jumla bor. 
Demak, ud sozining mukammal soz sifatida shakllanganligini Sharq olimlari ham 
isbotlaganlar. О„rta asr fanining allomasi ash-Sheroziy hamda Jomiyning musiqa 
nazariyasiga bag„ishlangan asarlarida kо„rsatilishicha, ud al-Forobiy zamonasi (X 
asr)gacha tо„rt torli musiqa asboblaridan bо„lgan va torlar maxsus nomlar bilan 
atalgan. Eng past tovush beradigan tor – “