O’. Asqarova, Z. Qoraboeva, M. Samidjonova

Amaliy tadqiqot. Tajriba yoki qo’yilgan ilmiy amaliyot – ilmiy tadqiqotning texnik jihatdan eng murakkab va katta mehnat talab etadilar. U tadqiqotning xarakteri va uning birin ketinligi bilan bog’liqdir. Bu holda tajriba nazariy tadqiqot natijalarini tasdiqlaydi, ba'zan esa rad qiladi. Ammo tadqiqot tartibi o’zgacha bo’ladi. Tajriba nazariyadan oldin bajariladi. Bu yetarlicha nazariy tadqiq natijalari bo’lmaganda izlanuvchi tadqiqot uchun xarakterlidir.

Natijalarni tahlil qilish, solishtirish. Nazariy va tajribaviy tadqiqot natijalari tahlili va solishtirilishi ilgari surilgan farazni tasdiqlaydi. Teskari bo’lishi ham mumkin.

Oxirgi xulosalar. Bu etapda tadqiqotning natijalari o’tkaziladi, ya'ni olingan natijalar va ularning qo’yilgan masala bilan mosligi ifodalanadi. Faqat nazariy uchun bu oxirgi etap bo’ladi. Texnikada ko’pincha yana bir etap paydo bo’ladi.

Natijalari o’zlashtirish. Bu etap olingan natijalarni sanoat o’zlashtirishga tayyorlash, joriy qilishni texnologik yoki konstruktorlik prinsiplarini ishlab chiqish. Bunda ko’pincha tadqiqot muallifi ishtirok etishga to’g’ri keladi. Chunki u ko’pincha sof muxandislik masala ramkasiga sig’masligi mumkin.

Ilmiy tadqiqot muammosining qo’yilishi.

Har qanday ilmiy tadqiqotni ilmiy muammoni qo’ymasdan bajarish iloji yo’q. Muammo-bu yechimini talab qiladigan nazariy va amaliy masaladir, ya'ni

tekshirilishi lozim bo’lgan masala. Demak muammo bu shunday narsaki, uni biz bilmaymiz, bu ilm-fan rivoji va jamiyat talabi bilan paydo bo’lgan.
Muammo bekordan paydo bo’lmaydi, ular hamisha ilgari olingan natijalardan kelib chiqadi. Muammoni to’g’ri qo’yish, tadqiqot maqsadini aniqlash, ilgarigi bilimdan muammoni keltirib chiqarish oson emas. Shu bilan birga odatda ma'lum bilimlar muammo qo’yishga yetarli, ammo uni oxirigacha yechish uchun yetarli emas. Muammoni yechish uchun ilmiy tadqiqot beradigan yangi bilimlar zarur. Shunday qilib har qanday muammo o’zaro ajralmas ikki elementning bog’liqligidir. Nimanidir bilmasligimiz haqidagi ob'yektiv bilim va ilgari olingan bilimni prinsipial yangicha qo’llash yangi qonuniyatni olish imkoni borligini faraz qilish. Bunda bu yangi bilim amalda jamiyatga zarur ekanligi faraz qilinadi. Muammoni qo’yishning uch etapini farq qilish lozim: muammoni izlash, xususan muammoni qo’yish va muammoni yechish.

1.