m utatsiyalar sodir b o la d i, hujayra genotipi va fenotipi borgan sari
o ‘zgaraveradi. 0 ‘sma k o'p ro q xavfli bo‘lib boradi (progressirlanuvchi
malignizatsiya) va kattalashadi.
Xavfli o ‘sm alar m etastaz beradi. M etastazlanish birlamchi o ‘sma
tugunidan uzoqda joylashgan har xil a ’zo va to ‘qimalarda o ‘smaning
yangi o ‘ch o q farin ing paydo b o lis h id ir . M etastazlan ish n in g
uchta
bosqichi farq q ilin ad i: b irlam ch i o ‘sm adan o ‘sm a hujayralari bir
guruhining ajralishi va ulam ing qon yoki lim fatik tomirlarga kirishi,
o ‘sma hujayralarining to m irlar orqali tash ilishi, ularning u yoki bu
a ’zoga im p lan tatsiy a q ilin ish i. R ak asosan lim fogen,
sarkom a esa
gem atogen y o ‘l orqali m etastazlanadi.
0 ‘smali organizmda xavfli o ‘sma rivojlanishi natijasida oriqlash -
rak kaxeksiyasi sodir bo‘ladi. Uning asosiy sabablari: oshqozon-ichak
trakti funksiyasining buzilishi (ovqatning o‘zlashtirilmasligi, endogen
ochlik), m odda alm ashinuvi buzilishi (sut kislota, keton tanachalari
to ‘planishi, oqsil parchalanishi), o‘smadan toksik moddalaming ajralishi
(jigarda, buyrakda va b. katalaza miqdorini kamaytiruvchi toksogormon
hosil b o iish i), qon ketishi.
V. S. S h a p o t (1 9 7 5 ) o ‘sm a n in g o rg a n iz m g a tiz im li t a ’siri
to ‘g ‘risidagi tushunchani ta ’riflab bergan.
U quyidagicha namoyon
b o ‘ladi:
- o ‘smaning glukozani o ‘ziga kuchli singdirishi va gipoglikemiya.
Gom eostaz buzilishi uchun xavfli vaziyat tug ‘ilganda organizm unga
o ‘zining hamma kom pensator - moslashuv mexanizmlarini jalb qilish
bilan javob beradi. Gipoglikemiyaga qarshi turuvchi asosiy mexanizm
glukoneogenezning jadallashuvi - intensifikatsiyasi (glukokortikoidlar
giperproduksiyasi) hisoblanadi. Ammo bunday kompensatsiya organizm
uchun m aqbul em as, chu nki talo q v a ay risim o n
bez oqsiU arining
parchalanishi im m unodepressiv h olatga olib keladi. Glukoneogenez
uchun am inokislotalar va glitserinning k o ‘p m iqdorda ishlatilishi o ‘z
oqsil, lipidlarining sintezlanish imkoniyatini cheklaydi. Bu esa a w a lo
m ushaklar distro fiyasig a o lib keladi. K uchayib boruvchi distrofiya
kaxeksiyaning m uhim patogenetik komponentlaridan hisoblanadi.
- o 's m a a z o t tu z o g ‘i b o ‘lg a n lig i tu f a y li, a z o t b irik m a la ri
yetishm ovchiligi kaxeksiya patogenezining
yana bitta zvenosidir;
- e n e rg e tik g o m e o s ta z n in g b u z ilis h i o rg a n iz m d is tro fik
o ‘zgarishlarining m uhim m exanizm i hisoblanadi;
- o ‘smaga singishi natijasida rivojlanadigan vitam in E taqchilligi
v a u b ila n b o g i i q p e ro k s id la n is h n in g k u c h a y is h i p ro te o litik
ferm entlarning faollashishiga, oqsil parchalanishining zo 'ray ish ig a
sab ab b o 'lad i.
S hunday qilib , organizm ham m a a ’zo va tizim lari
faoliyatida k o 'p qirrali murakkab buzilishlar sodir bo'ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: