2. Karbonsuvlar buzilishi bilan bog‘liq simptomlar: giperglikemiya,
glukozuriya, poliuriya, polidipsiya (chanqash), polifagiya.
3. Yog* lipidlar almashinuvi buzilishi belgilari: karbonsuvlaming yog‘larga
aylanishining buzilishi bilan bog‘liq tana og'irligining yo‘qotilishi, yog‘lami jigarda
yonishining buzilishi natijasida rivojlanadigan giperiipemiya, xolesterin hosil bo‘lishming
osliishi bilan bog‘liq giperxolesterinemiya.
4. Oqsil almashinuvi o ‘zgarishiariga oqsil
sintezi buzilishi va uning
parchalanishining kuchayishi (shuning uchun ham gipoproteinemiya, у -
globulinlar miqdorining kamayishi), antitanalar sintezining buzilishi (shuning
uchun ham infeksiyaga moyillik kuzatiladi) kiradi.
2-masala.
1. Tajribadagi (eksperimental) qandli diabetli hayvonda gipofiz olib
tashlanganda modda alm ashinuviga gipofiz old b o ‘lagi kontrinsular
gormonlarining: somatotrop, adrenokortikotrop, tirotroplaming ta’siri to‘xtaydi.
Hayvonlaming ahvoli
ancha yaxshilana boshlaydi, chunki bu sharoitda insulin
tanqisligi organizm tomonidan yengil o‘tkaziladi.
2. Tajribadagi (eksperimental) qandli diabetli hayvonlarda gipofizektomiya
ta’sirini o‘rganishni birinchi marta V. A. Hoyssay (1931) itlarda amalga oshirgan
va bu Xusseya itlari deb nom olgan.
3-masala.
1. Qandli zo‘riqishda qonda qand miqdori judayam ko‘payadi (me’yorida
maksimum 1 soatdan keyin 6,6 - 8,25 mmol/I ni tashkil qiladi), asliga asta-
sekinlik bilan qaytadi (bir necha soatlar davomida), 2 soatdan so*ng qand miqdori
me’yoridagacha (yoki me’yoridan past miqdorgacha) pasayadi.
2. Alloksan Sh guruhlarini bloklaydi va insulin nofaol bo‘Iib qoladi (Ado A.
A.,IshimovaL. М., 1980).
4-masala.
1. Bemorda kollaps rivojlanishi insulin yuborilgandan
keyin gipoglikemiya
yuzaga kelishi bilan bog‘liq. Gipoglikemiya asab hujayralari oziqalanishi va
nafasining buzilishi bilan namoyon bo‘ladi (ularda glukoza zaxirasi yo‘q).
2. Bemor holatining me’yorlashishi qonda glukoza miqdorining tiklanishi
(glukoza va adrenalin yuborilishi) bilan bog'Iiq.
3. Insulin xalqaro birlikda dozalanadi. Insulin birligi qilib, uning shunday miqdori
qabul qilinganki, 24 soat davomida och qoldirilgan tana og(irligi 2 kg ga teng quyonga
yuborilganda, u qonda glukoza miqdorini 45 mg
%
(1,8 mmol/1) gacha kamaytiradi.
1 ml da 40 insulin birligi bo‘ladi.
4. Insulinni 1922-yilda Nobel mukofoti laureatlari Banting va Best kashf
qilishgan.
5-masala.
1. Bemorda giperglikemiya, ko‘rinishi bo'yicha
nopankreatik insulin
yetishmovchiligining natijasi bo‘lsa kerak.
2. Insulin yuborilishi qondagi qand miqdoriga deyarli ta’sir ko‘rsatmaydi, bu
kasallik genezida insulin ishlab chiqarilishining buzilishi emas, qandaydir boshqa
mexanizmlarning (insulin ingibitorlari - insulinaza ta’siri, hujayralaming
insulinga sezgirligining kamayishi, kontrinsular gormonlaming ortiqcha bo'lishi
va b.) rol o'ynashidan dalolat beradi.
3.
Qandli diabetda poliuriya siydikning yuqori osmotik bosimi (glukozuriya
bilan bog'liq) va natriyniog ko'p ajralishi (atseton tanalari bilan birgalikda) bilan
bog'liq.
6-masaIa.
1.
Bemorda m oddalar alm ashinuvi oxirigacha oksidlanmagan
mahsulotlarining (keton tanachalari) to'planishi bilan bog'liq metobolik atsidoz.
2. Qandli diabetda ketonemiya keton tanalarining ko‘p hosil bo'lishi (jigarda
karbonsuvlar tanqisligida yog' kislotalarining to'liq oksidlanmasligi oqibatida),
keton tanalarining yetarli darajada oksidlanmasligi (Krebs
sikli faolligining
kamayishi oqibatida), yog' kislotalari va keton tanalari resintezlanishining
buzilishi (HADF « H, tanqisligi oqibatida) bilan bog'liq,
3. Ayrim hollarda* qandli diabet bilan og'rigan bemorda diabetik koma keton
tanalari bo'lmaganda, ammo juda yuqori giperglikemiyada (50 mmol/l gacha) va
qonda natriy, siydikchil, xlor miqdori ko'payganda rivojlanadi.
Bunday koma
giperosmolar deyiladi, giperosmiya bilan tavsiflanadi va suv-elektrolit
almashinuvining buzilishi bilan bog'liq.
Do'stlaringiz bilan baham: