O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun



Download 11,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/219
Sana29.04.2022
Hajmi11,17 Mb.
#593222
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   219
Bog'liq
Patol.-fiziol.-amal.-darsl.-uchun-qoll.-Husinov-O.A.-2008-y.

Emboliya
(yunoncha «emballein» - ichiga tashlamoq) - tomirlaming 
qon yoki lim fa orqali keluvchi tanachalar (em bollar) bilan tiqilishi. 
Emboliyaning: endogen - tromboemboliya, to ‘qimali, y o g ii, homilani 
o ‘rab turuvchi suyuqlikli; ekzogen-havoli, gazli, bakterial, parazitar, 
y ot jism lar emboliyasi kabi turlri mavjud.
Retrograd va paradoksal
emboliya emboliyaning kam uchraydigan 
shakllariga kiradi. R etrograd em boliyada embol qon oqim iga qarshi 
harakat qiladi va yirik venalarda qon oqishi sekinlashganda, k o ‘krak 
qafasining so‘rish ta ’siri kamayishida (ayniqsa, embol qattiqligi yuqori 
b o is a ) uchraydi. P aradoksal em boliya yurak b o im a c h ala ra ro yoki 
qorinchalararo pardevori bekilmaganligida uchraydi. Embollar natijada 
k atta qon aylanish doirasi venalari yoki yurakning o ‘ng tomonidan 
bevosita chap tom oniga kichik qon aylanishi doirasisiz o‘tadi.


E kzo g en
ta b ia tli em b o liy a la r ic h id a k o 'p in c h a h avo va gaz 
em boliyasi uchraydi. Havo em bolining b o ‘yin venalariga, ular lat 
yegand a tu sh is h i x a v fli. G az e m b o liy a s in in g a so siy m ex an izm i 
o rg an iz m d e k o m p re ssiy a si v a q tid a q o n g a z la ri (a so sa n a z o t) 
eruvchanligining pasayishidan iborat. Bu kosmosga parvoz sharoitida 
uchish apparati germetizatsiyasining buzilishida sodir bo‘lishi mumkin.
Endogen
emboliyaning ko‘p uchraydigan sababi trombning uzilib 
ketishidir. Katta qon aylanish doirasida hosil bo‘lgan embollar kichik 
qon aylanish doirasi emboliyasi m anbai b o 'lish i mumkin. Katta qon 
aylanish doirasi tomirlari emboliyasi, odatda yurak chap qismida yoki 
arteriyalarda trom b hosil bo'lishida uchraydi.
Yog‘ em boliyasi naycha suyaklarining asoratli sinishiga xos.
T o‘qim a em bo liy asi travm a o q ib atid a qon oqim i tizim ig a tu rli 
to ‘qim alar (jigar, bosh miya, m ushaklar) ayrim qism larining tushib 
qolishi natijasida rivojlanadi. 0 ‘sma hujayralarining metastaz berishida 
to'qim a em boliyasi muhim ahamiyatga ega.
Joylanishiga qarab katta, kichik qon aylanish doirasi va darvoza 
venasi emboliyasi farq qilinadi.
M ashg‘ulo tda bajarilad ig an am aliy is h la r va o ‘zlashtiri!ishi lozim 
b o ‘lgan am aliy ko‘n ik m a la r bilan tanishish
1-ish.
Baqaning qatqorin tomirlarida trom b hosil bo'lishi.
H arak atsizlan tirilg an baqa tax tach ag a orqasi yuqoriga q aratib
mahkamlanadi. 0 ‘ng tomonda qorincha yonboshida teri-mushak kesiladi. 
Ichak halqasi tashqariga chiqariladi, ich a k pardasi kuzatish uchun 
mikroskop ostida to‘g ‘rilanadi. Mikroskopning kichik kattalashtirgichida 
ichak pardasida m e’yoriy qon aylanishi ko'riladi. Oq tromb hosil qilish 
uchun igna yordamida tomir 10 soniya davomida qisib turiladi. Tomirda 
qon harakati o'zgarishi kuzatiladi. Tomir qisilgan joyda shaklli elementlar 
cho'kadi va asta-sekin oq tromb hosil bo'ladi. Preparatning boshqa qismida 
qon sekin oqadigan tomir yonida osh tuzining kichik krislali qo'yiladi va 
qizil tromb hosil bo'lish ketma-ketligi va manzarasi kuzatiladi.
2-ish.
Baqaning qatqorin tom irlarida emboliya.
Harakatsizlantirilgan baqa qomi bilan yuqoriga qaratib taxtachaga
joylashtiriladi. K o'krak qafasi ochiladi, yurak perikarddan chiqariladi. 
Yurak qorinchasiga shprits yordamida 0,5 m l vazelin yog 'i emulsiyasi 
y u b o rilad i. K ey in baqa orqasi y u q o rig a q a ra tib a g 'd a rila d i, o ‘ng 
tom onida teri m ushak kesiladi, qorin p ardasi tashqariga chiqarilib


taxtachaga tortiladi va mikroskop ostida ko‘riladi. Mikroskopning kichik 
kattalashtirgichida emboliya m anzarasi kuzatiladi.
Jihozlar:
baqalar, m ikroskoplar, taxtachalar, qaychilar, pinset, 
to ‘g ‘nag‘ichlar, shprits, osh tuzi kristallari, vazelin yog‘i emulsiyasi.
AUDIROTIYAISHI
M a v zu n i o g 'z a k i m u h o k a m a q ilish . A m a liy ish la r n i m u sta q il
bajarish va amaliy ko*nikm alarni o'zlushtirish
Quyidagi ishlar bajariladi:
1) baqaning qatqorin tomirlarida tromb hosil bo'lishi;
2) baqaning qatqorin tomirlarida emboliya.
Talaba: 1) mustaqil ravishda baqaning qatqorin va yurak preparatini 
tayyorlash; 2) baqa yuragi qorinchasiga vazelin y og‘i em ulsiyasini 
yuborish; 3) tromboz va emboliya rivojlanishida periferik qon aylanishi 
buzilishlarini to ‘g ‘ri baholashni bilishi kerak.
Tajriba (eksperim ent) bayonnom asi va xulosalarni yozish
Talaba m u staq il rav ish d a ta jrib a (eksperim ent) bayonnom asini 
tuzadi, o ‘tkazilgan ish natijalariga binoan xulosalar chiqaradi, tromboz 
va emboliya m ikroskopik manzarasini daftarga chizadi.
Vaziyatli m asalalarni yechish
l-m asala.
Quyonda tajribaviy (eksperim ental) emboliya nusxasini 
y a ra tish ja ra y o n id a o ‘ng quloq q irg ‘o g ‘idagi venaga 5 sm 3 havo 
yuborilgan.
Bu holatda qaysi qon aylanish doirasi tomirlarida emboliya sodir
bo‘ladi?
2 -m a s a la .
15 
m c h u q u rlik d a ish lo v c h i g ‘o v v o sla rd a
dekompressiyadan 15 daqiqa o ‘tgandan keyin kesson kasalligi belgilari: 
teri qichishi, bo‘g ‘im va m ushaklarda og ‘riq, bosh aylanishi, k o ‘ngil 
aynishi, umumiy zaiflik hosil b o ig an .
1. R ivojlangan em boliya kelib chiqishi b o ‘yicha qaysi emboliya 
turiga kiradi? Uning kelib chiqish mexanizmini tushuntiring.
2. Em boliyaning bu shaklida gaz pufakchalari nim adan tashkil 
topgan?
3-m asala.
14 yoshli, A. ism li bem orda chap sonining lat yegan 
joyiga jarrohlik y o i i bilan ishlov berilgan. 6 soatdan keyin yoqimsiz 
u v u s h ib q o lish s e z g is i v a o y o q n in g so v u sh i paydo b o i g a n . 
K eyinchalik o g ‘riq q o ‘shilgan, uning intensivligi kuchayib borgan,


oyoq terisi oqargan. Botdir va tovon tizza osti arteriyasida puisatsiya 
aniqlanmay qolgan.
1. Bem orda p e riferik qon aylanishi b u zilish in in g qaysi shakli 
rivojlangan va uning taxm iniy sababi nima?
2. Ko‘rsatilgan sim ptomlam ing rivojlanish mexanizmlari nimadan 
iborat?

Download 11,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   219




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish