O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun



Download 11,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/219
Sana29.04.2022
Hajmi11,17 Mb.
#593222
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   219
Bog'liq
Patol.-fiziol.-amal.-darsl.-uchun-qoll.-Husinov-O.A.-2008-y.

Yallig'lanish rivojlanishida asab va endokrin tizim ning ahamiyati.
O 'tg a n asrda olim Samuel (1873) asab tizim iga shikastlovchi ta ’sir 
k o 'rsa tib , k o 'z m uguz pardasi eksperim ental yaralanishni chaqirish 
m u m k in lig in i k o 'r s a tib berg an . Y a llig 'la n ish riv o jla n ish id a asab 
tizim ining roli A. D. Speranskiy izlanishlarida aniq tasdig'ini topgan. 
U m iy a d a g i tu rk e g a ri s o h a s ig a y o t jis m n i jo y la s h tir is h orq ali 
organizm da eksperimental yallig'lanish jarayonlarini chaqirgan. Itlarda 
adashgan asabning kesilishi nafas yo'llari shilliq qavati titroq epiteliysi 
him oya funksiyasining buzilishi bilan bog'Iiq vagus pnevmaniyasining 
rivojlanishiga hamda trofik buzilishlaming paydo bo'lishiga olib keladi 
(H usinov A. A., 1961).
E n d o k rin tiz im r e a k tiv lik n in g m uhim m e x a n iz m i b o 'lib , 
y a ll ig 'la n is h g a jid d iy t a ’s ir k o 'r s a ta d i. Y a llig 'la n is h g a t a ’s ir 
k o 'r s a tu v c h i g o rm o n lar ikk i g u ru h g a b o 'Iin ad i: 1 - y a llig 'la n is h
stim u la to rlari yoki p ro y a llig 'la n is h gorm onlari, u larg a aldosteron, 
d e z o k s ik o rtik o s te ro n , in s u lin , tiro k s in , e s tro g e n la r, te sto ste ro n , 
so m a to tro p gorm on, tiro tro p g o rm o n lar kiradi; 2 - y allig 'lan ish g a 
q a rs h i g o rm o n la r (y o k i y a ll ig 'la n is h in g ib ito r la r i) , b u larg a
a d re n o k o rtik o tro p g o rm o n , g id ro k o rtiz o n ( k o rtiz o l), a d re n a lin , 
progesteronlar kiradi. Yallig'lanishning rivojlanishiga gorm onlar ta’siri, 
a s o s a n u larn in g to m ir d e v o ri o 'tk a z u v c h a n lig i va p ro life ra tsiy a
jarayonlariga ta’siri bilan bog'Iiq.
Yallig'lanish umum iy nazariyalarining shakllanishi:
1) 
Virxov - hujayra patologiyasi asoschisi - yallig'lanishning nutritiv 
n azariyasini yaratdi. U nga binoan yallig 'lan ish d a hujayra o'zgaradi, 
uning oziqalanishi va hayot-faoliyati kuchayadi. Hujayralarga qonning 
suyuq qismi oziqa moddalar bilan birgalikda tortiladi, hujayraning xira 
b o 'k ish i sodir bo'Iadi;


2) K on g eym y a llig 'la n is h n in g to m ir n a z a r iy a s in i y a ra tg a n . 
Y allig'lanishda asosiy rol tom ir o 'zg arish larig a b erilad i, hujayralar 
reaksiyasi esa ikkilamchi aham iyatga ega;
3) M echnikov yallig'lanishn ing biologik nazariyasini yaratdi. U 
y a llig 'la n ish asosida fag o tsito z jaray o n lari y o tuv chi organizm ning 
shikastlanishga nisbatan evolutsiya jarayonida hosil b o 'lg an him oya 
reaksiyasi deb talqin qiladi. Mechnikov patologik jarayonlami o'rganishda 
solishtirm a patologiya usulini ishlab chiqqan. Fagotsitoz hodisasi u 
tomonidan organik dimyo evolusiyasining har xil bosqichlarida kuzatilgan;
4) Shade y allig 'lan ish n in g fizik -k im yo v iy n azariyasini yaratdi. 
U n g a b in o an y a llig 'la n is h d a a so siy a h a m iy a t m a h a lliy m o d d a 
a lm a sh in u v i b u z ilis h la ri, to 'q im a a ts id o z i, o s m o tik v a o n k o tik
gipertenziyalarga beriladi;
5) M enkin y a llig 'la n ish n in g biokim yoviy n azariy asin i yaratdi. 
Y allig'lanish rivojlanishi uchun xos b o 'lg an m oddalar: leykotoksin, 
ekssudin, nekrozin va b. ni ajratadi.
H ozirgi vaqtda y a llig 'la n is h patogenezi m ed ia to rla rin in g ro li, 
h u ja y ra q o b ig 'i va h u ja y ra o rg a n e lla la ri o 'tk a z u v c h a n lig in in g
o 'zg arish lari, hujayra transporti va bioenergetikasining buzilishlari, 
m ikrotsirkulatsiya va gem oreologiya buzilishlari to 'g 'risid a g i ko'plab 
zam onaviy m a’lumotlarga asoslangan holda keng k o 'rib chiqilm oqda 
(Chemux A. М., Kupriyanov V. V., Xorst A., Flori va b.).
Yallig'lanish organizm uchun nafaqat shikastlovchi, shu bilan birga 
him oya-m oslashuv aham iyatga ham ega. Fagotsitoz, im m un tanalari 
hosil bo'lishining kuchayishi, hujayralar k o 'p ayishi va y allig 'lan ish
to 's ig 'in in g shakllanishi - y a llig 'la n ish n in g him oya reaksiyasining 
yuzaga chiqishidir.
Y a llig 'la n is h r e a k s iy a s in in g y o s h g a b o g 'liq x u s u s iy a tla r i
o n to g e n e z d a h a r x il y o s h d a g i g u ru h la r o rg a n iz m i r e a k tiv lig i 
xususiyatlari bilan b o g 'liq . Yangi tu g 'ilg an chaqaloqlar va em izikli 
bolalarda infeksiya jarayoni ko'pincha generalizatsiyalangan (tarqalgan) 
tus oladi va umumiy intoksikatsiyalar bilan kechadi. Chunki ulam ing 
te ris i y a llig 'la n is h re a k s iy a s i o rq ali in fe k s iy a n i lo k a lla s h tir is h
q o b iliy a tig a
ega 
e m a s. 
T o m ir 
re a k s iy a s i 
to m ir
d e v o ri 
o 'tk a z u v c h a n lig in in g o sh ish i, jid d iy e k ssu d a tsiy a v a sh ish bilan
tavsiflanadi. Chaqaloqlarda em igratsiya va fagotsitar faollik past (Ivo 
- Miller, 1983). Ularda leykotsitlaming metabolik va ferm entativ faolligi 
juda intensiv bo'ladi.



Download 11,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   219




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish