O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

Avtomatlashtirish darajasiga ko‘ra 
avtomatlashtirilgan, avtomatik 
va noavtomatlashtirilgan (an’anaviy) boshqarish tizimlari o'zaro farqlanadi. 
Avtomatlashtirilgan tizimlar kishilar bo'g'inini (operatorlar, ma’muriy 
apparat) o'zining organik tarkibiy qismiga kiritadi. Avtomatik tizimlar esa 
yig'ish va sozlashdan so'ng inson ishtirokisiz (profilaktik nazorat va 
ta ’mirlashni hisobga olmasa) printsip jihatdan ishlashi mumkin va ularni 
ko'proq texnologiyalarni boshqarishda qo'llashadi, garchi bu o'rinda 
avtomatlashtirilgan tizimlar afzal ko'rilsa ham. Tashkiliy boshqaruv 
tizimlariga kelganda, ular bu tasnifdan kelib chiqib avtomatik bo'lolmaydi.
5.
1-jadval
Avtomatlashtirilgan axborot tizimlarining tasnifi
Tasnif variantlari
Tasnif belgilari
Avtomatlashtirish darajasi
b o ‘yicha
Avtomalashtirilgan
Avtomatik
A n ’anaviy (avtomatlashtirilmagan)
Boshqaruv jarayoni turlari
b o ‘yicha
Texnik(texnologik) jarayonlar ABT
Tashkiliy boshqaruvning avtomatlash­
tirilgan tizimlari
Q o ‘llanilish sohasi b o ‘yicha
Ishlab chiqarishning AAT
Ijtimoiy soha AAT
Boshqaruvning AAT
Faoliyat ko‘rsatish sohasi
b o ‘yicha
Sanoat
Qishloq x o ‘jaligi
Transport va boshqalar
Q o‘llanilish doirasi b o ‘yicha
Ilmiy tadqiqotlarning AAT
Loyihalashtirishning avtomatlashtirilgan
tizimlari
Ishlab chiqarishni texnologiktayyorlash-ning
avtomatlashtirilgan tizimlari
Avtomatlashtirilgan o ‘qitish tizimlari
Tashkiliy-iqtisodiy boshqaruvning axborot
tizimlari
89

---

Boshqaruv tizimi darajasi 
bokyicha
Umumdavlat boshqaruvining axborot 
tizimlari
Tarmoqlararo boshqaruvning axborot 
tizimlari
Hududiy boshqaruvning axborot tizimlari
Korxona, iqtisodiy obyektlarning axborot 
tizimlari
Mujassamlanish darajasi 
bolyicha
Masalalararo axborot tizimlari
0 ‘zaro bir-biri bilan bog'liq masalalami 
avtomatlashtirish (kenja tizim)
0 ‘zaro bir-biri bilan bog'liq kenja tizim- 
lami avtomatlashtirish (bloklar)
Mujassamlashgan tizimlar
Kompleks tizimlar
Sifat darajasi bo‘yicha
Axborot-qidiruv tizimi
Axborot-ma’lumot beruvchi tizim
M a’lumotlami qaytaishlash tizimi
Axborot-maslahat beruvchi tizim
Ekspert tizimi
Qarorlar qabul qiluvchi tizim