O ’. M. Asqarova, M. A. Abdullaeva, M. Boltaeva andragogika

Guruh dostoni (poemasi)
Ishtirokchilarga bir varaqdan qog’oz tarqatiladi va qog’ozning yuqoridagi 
o ’ng burchagiga ismlari va famiiiyalarining bosh harfini yozish so’raladi (siz 
ham o’z varag’ingizga belgi qo’ying).Har bir ishtirokchi doston (poema)ni 
boshlab beruvchi birinchi jumlani yozadi va varag’ini chap tomonidagi 
ishtirokchiga uzatadi, u esa, o’z navbatida, dostonning davomini yozadi (bitta 
jumla) va yonidagi sherigiga beradi. SHu tariqa har bir ishtirokchi o’z 
sheriklarining varaqlariga ulaming dostoniga mos bittadan jumla yozib chiqadi, 
Tugallangan doston birinchi jum la muallifiga qaytariladi.
91

---

Barcha dostonlar yozib bo’linganidan so’ng, o’zingiznikini o’qib bering. 
O ’qishni xoxlovchilar bor yoki yo’qligini so’rang.
92

---

U M UM IY XULOSALAR
SHunday qilib, kattalarni o ’qitish jarayoni tashkil etishda quyidagilarni 
xulosa o’mida m a’lum qilish mumkin:
•
T u r li s o h a la r d a v a a h o lin in g tu rli q a tla m la rid a ta ’lim o lis h g a e h tiy o j
katta;
• 
Ta’lim olishni hoxlovchilarni 
deyarli yarmi o’qish uchun kam 
bo’lsa ham, pul to’lashga tayyor;
• 
Turli sohalarda qisqa muddatli kurslar, jumladan, malaka oshirish 
kurslariga talab katta;
• 
Jamiyatda o’qishga nisbatan tabaqalanish harakati kuzatilmokda: 
o’qish istagi yuqori darajadagi ma’lumotga ega kishilar hamda yoshlar orasida 
kuchliroq;
• 
Kattalarni, birinchi navbatda, sifatli mazmun va uslub qiziqtiradi, 
aholining himoyalanmagan toifalari uchun esa guruhdagi muhit ham muhim 
axamiyatga ega;
• 
O ’qishni istamaslik eng aw alo, insonning shaxsiy va ijtimoiy 
maqsadlari bilan qaraganda o ’qish kech degan e’tiqod va do’stlari, qo’shnilari, 
qarindoshlari ko’zi o ’ngida kulgiga qolishdan qo’rqish bilan izoxlanadi;
• 
Insonning butun umri davomida o’z bilimini oshirishi, qo’paytirishi 
andragogika bilan bog’liq;
• 
Xar bir inson o’qish, bilim olish chegarasini o’zi belgilaydi;
• 
Andragogika fani kattalarni bilim olishi bilan bog’liq bo’lib, ilk 
marta nemis tarixchisi Aleksandr Kapp asarlarida uchraganligi aniqlandi;
• 
Andragogika xam ta’lim-tarbiyaga oid fanlari singari uzok tarixga
ega;
• 
Pifagor, Sukrot, Platon, Iisus Xristos, paygambarlar, buyuk faylasuf 
olimlar, siyosatdonlar hayoti va faoliyati xam andragogikaning o’zidir. Ular o’z 
bilim va mahoratlari bilan minglab odamlarni o’z ortidan ergashtira olganlar. 
O ’z zamondoshlari, o ’qituvchilari, izdoshlari uchun ular xaqiqiy ustozlar 
xisoblanishgan;
• 
Aloxida qobiliyatlarga ega bo’lgan, xalq ichida o’z obro’-e’tiborga 
ega insonlar o’z bilimlari bilan ergashtira olganlar;
• 
Magistrlar andragogika fanini yaxshi bilishi kelajakda kattalar bilan 
ishlashda,ularni tushunishda dasturiy amal bo’ladi.
93

---

ГЛОССАРИЙ
Akademiya - kadrlar tayyorlash va bilimlarning keng sohalari bo’yicha 
oliy va oliy o’quv yurtidan keyingi ta ’lim dasturlarini amalga oshirishga imkon 
beruvchi, yuridik maqomga ega ta ’lim muassasasi.
Amaliy ishlar m etodi - o ’zlashtirilgan bilimlarni amaliyotda qo’llash 
ko’nikmalarini shakllantiruvchi usul.
Androgogika - grekcha so’zdan (andros-erkak, odam; agogeyn-etaklash) 
iborat ekanligi oydinlashadi. So’zma-so’z tarjima hilinsa, andragogika bu -
«katta odamni etaklash» (odamni etaklash)dir
Anomaliya (yunoncha - anomal) - m e’yordan, umumiy qonuniyatlardan 
chetlanish, noto’g’ri rivojlanish.
Axloq (lotincha «moralis» - xulq-atvor m a’nosini bildiradi) - ijtimoiy 
munosabatlar hamda shaxs xatti-harakatini tartibga soluvchi, muayyan jam iyat 
tomonidan tan olingan va rioya qilinishi zarur bo’lgan xulq-atvor qoidalari, 
mezonlari yig’indisi.
Axloqiy tarbiya - muayyan jam iyat tomonidan tan olingan va rioya 
qilinishi zarur bo’lgan tartib, odob, o ’zaro munosabat, muloqot va xulq-atvor 
qoidalari, mezonlarini o’quvchilar ongiga singdirish asosida ularda axloqiy ong, 
axloqiy faoliyat ko’nikmalari va axloqiy madaniyatni shakllantirishga 
y o ’naltirilgan pedagogik jarayon; ijtimoiy tarbiyaning muhim tarkibiy qismi.
Aqliy tarbiya - shaxsga tabiat va jam iyat taraqqiyoti to ’g’risidagi 
bilimlarni berish, uning aqliy (bilish) qobiliyati, tafakkuri va dunyoqarashini 
shakllantirishga yo’naltirilgan pedagogik jarayon; ijtimoiy tarbiyaning muhim 
tarkibiy qismi.
B aynalm inallik («inter» - orasida, o ’rtasida, aro, «natio» - xalq)- o ’zga 
millat va elatlaming haq-huquqlari, erki, urf-odatlari, an’analari, turmush tarzi, 
tili hamda vijdon erkinligini hurmat qilish, ulaming manfaatlariga ziyon 
etkazmaslikni ifoda etuvchi shaxsga xos m a’naviy-axloqiy fazilat.
B ashoratlash - bo’lajak darsni tashkil etilishining turli varianlarini 
baholash va ulardan qabul qilingan mezonlarga muvofiq eng ma’qulini tanlab 
olish.
94

---

Bilim - shaxsning ongida tushunchalar, sxemalar, ma’lum obrazlar 
k o ’rinishida aks etuvchi borliq haqidagi tizimlashtirilgan ilmiy ma’lumotlar 
majmui.
Bilim olish — borliqni idrok etish, o’rganish, mashq qilish va muayyan 
tajriba 
asosida 
xulq-atvor 
hamda 
faoliyat 
ko’nikma, 
malakalarining 
mustahkamlanib, mavjud bilimlarning takomillashib, boyib borish jarayoni,