рационал истеъмол меъёри – аҳолини даромадлари, жамиятнинг ресурс имкониятлари қатъий назар аҳолининг мувозанатлаштирилган овқатланиши ва соғлом турмуш тарзи учун талаб этиладиган аҳоли жон бошига хисобланган ўртача ажратилмаган истеъмол меёрлари хажми. Асосий турдаги қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат маҳсулотлари билан таъминлаш даражаси ва ички истеъмол бозорини талабини аниқлаш учун фойдаланилади;
табиий истеъмол меёрлари – аҳолининг турли гурухлари учун энергия ва озуқа моддаларига бўлган физиологик меёрларига асосан овқатланишга бўлган талабни белгилайди.
***
2-боб. Ўзбекистонда озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашнинг
ички ва ташқи омиллари 3. Қуйидагилар озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашнинг ички омиллари ҳисобланади:
қишлоқ хўжалигида озиқ-овқат маҳсулотлари етиштиришда фойдаланиладиган ер ва сув ресурсларининг ҳажми, сифати ва улардан самарали фойдаланиш имкониятлари;
озиқ-овқат маҳсулотлари, шу жумладан экологик тоза маҳсулотлар ишлаб чиқариш, сақлаш ва сотиш соҳасига инновацион технологияларни жорий қилиш даражаси;
ички ва ташқи бозорларда мамлакатда ишлаб чиқарилаётган озиқ-овқат маҳсулотларининг рақобатбардошлик даражаси;
миллий озиқ-овқат саноати салоҳиятининг ривожланганлик ҳолати;
озиқ-овқат маҳсулотлари импорти ва экспортининг нисбати;
аҳоли кенг қатламларининг озиқ-овқат маҳсулотларига бўлган талабини маҳсулот турлари, ҳажми ва сифати бўйича ички ишлаб чиқариш ҳисобига таъминлаш даражаси;
аҳоли даромадларига мос ҳолда истеъмол товарлари нархларининг ўсиш суръати;
нави ва сифати кафолатланган, ички ва ташқи бозорларда харидоргир бўлган маҳаллий уруғ ва кўчат таъминотининг барқарорлиги;
чорва ҳайвонларининг зотини яхшилаш ва маҳаллий зотларнинг маҳсулдорлигини ошириш бўйича селекция ва наслчилик ишларининг тизимли ташкил этилганлиги;
ички бозор коньюнктураси талабини мунтазам ўрганиб бориш асосида талаб ва таклифнинг мувофиқлаштириш тизимининг мавжудлиги;
қишлоқ хўжалиги озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқаришга талаб этиладиган моддий-техник ресурслар таъминотининг барқарорлиги ҳамда маҳсулотлар баҳолари ва уларни ишлаб чиқаришга сарфланадиган моддий-техника ресурслари ва кўрсатиладиган хизматлар нархларининг ўсиш даражасининг мутаносиблиги;
ҳудудларда, айниқса қишлоқ жойларда инфратузилмани ривожланиш даражаси ва уни рағбатлантириш механизмларининг мавжудлиги;
таббий яйловларнинг ҳосилдорлиги ва улардан самарали фойдаланиш тизимининг йўлга қўйилганлиги;
ишлаб чиқаришни ривожлантириш учун айланма маблағларнинг етишмаслиги ва банк кредитларининг юқорилиги;
хом-ашё етказиб берувчи ва қайта ишловчилар ўртасидаги шартномавий муносабатларнинг бозор механизмларига мувофиқлиги.
4. Қуйидагилар озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашнинг ташқи омиллари ҳисобланади:
озиқ-овқат маҳсулотларига дунё бўйича нархни ортиб бориши
ва ривожланаётган давлатлар талабининг кўпайиши;
иқлим шароитларининг ўзгариши;
биоёқилғи ишлатиш кўламининг кўпайиши;
геосиёсий омиллар.
***