Bolalarning nutqini o’stirish fanining asosiy nazariy matni
so‘ng tarbiyachi ularning javoblarini umumlashtirib, shunday deydi: To‗g‗ri, hozir bahor
fasli. Bahor faslida hammayoq chiroyli libosga burkanadi. Bog‘larda qushlar sayraydi,
kapalaklar guldan gulga qo‗nib yayraydi. Bahor elchilari binafsha, lola ochiladi. Hamma
bog'larga, dala va adiriarga gul tergani chiqishadi. Bahor fasli, gullar haqida shoirlar sh
e‘rlar yozishgan. Mana, bolalar shoiri Zafar Diyor ham binafsha haqida she‘r yozgan.
Tarbiyachi she'rni yoddan aytib beradi. So‗ngra she‘r mazmuni yuzasidan quyidagi savol-
javob tarzidagi suhbat o'tkaziladi:
Zafar Diyorning „Binafsha― she‘ri sizga yoqdimi? Sizlarga hammadan ko‗ra ko‗proq
nimasi yoqdi? Binafsha haqida nima deyilgan? Binafshaning hididan nimalar lazzat olar
ekan? Bu she‘rda kapalak haqida nima deyilgan? Bu she‘rda
kimlar binafshani
maqtashlari haqida yozilgan? Kimning esida qoldi? Kim aytib bermoqchi?
Tarbiyachi bolalar javobini to‘ldirib: „Endi diqqat bilan tinglang. Bu she'rni sizlarga aytib
beraman. Sizlar she‘rni yod olishingiz kerak―, — deydi. She'rni ikkinchi marta ifodali
qilib yoddan aytib bergach, takrorlashga istagan bolani chaqiradi, so‗ngra o‗zi belgilab qo
‗ygan bolani she'rni yoddan aytish uchun chaqiradi.
Mashg‗ulotning 2- qismida „Gullar do‗koni‖ ta‘limiy o‗yini o'tkaziladi
Bolalar bog'chasida bolalarga she‘r yodlatishning asosiy maqsadi va ahamiyati ularda
she‘riyatga bo'lgan muhabbatni, badiiy didni tarbiyalash, poeziyaning eng yaxshi namunalarini
idrok etishni shakllantirishdir.
Shuningdek, bolalarga estetik tarbiya berishda ham she‘r yod oldirishning ahamiyati
benihoya kattadir. „Bolalar bog'chasida ta‘lim-tarbiya dasturi―da yod oldirilishi lozim bo'lgan
sheYlaming ro'yxati berilgan. Bu she‘rlar bolalar hayotidan olingan bo'lib, ular quvnoq
o'yinlar, o'yinchoqlar, uy hayvonlari, tabiat to'g'risidagi she‘rlardir. She‘r yod oldirishda
tarbiyachi oldida bir qancha vazifalar turadi:
1.
O'qilgan she‘rni hamma bolalar csda saqlab qoiishlariga erishish.
2.
Bolalarda she‘rga (poeziyaga) nisbatan qiziqish uyg'otish va mustahkamlash.
3.
She‘r mazmunini va undagi ayrim qiyin so'zlarning ma‘nosini tushunib olishlariga
yordam berish.
4.
Tinglovchilar oldida she‘rni ifodali aytib berishga o'rgatish.
Bu vazifalarning barchasi bir vaqtda amalga oshiriladi.
Yodlatish uchun she‘r tanlashda „Dastur" vazifalariga, bolalarning yosh va psixologik
xususiyatlariga, esda saqlash q o b i 1 i u at I a r iga e‘tibor berish kerak. Yodlatish uchun she'r
tanlashda shuni hisobga olish kerakki, she‘r hajm jihatidan uncha katta bo'lmasligi, kichik
guruhlarda 1 banddan oshmasligi, o'rta guruhda 2 band, katta guruhlarda 3—4 banddan
oshmasligi kerak. Bolalar bir oy ichida kuni bilan 1—2 ta she'rni (mashg'ulotda) yod oladilar.
Ba‘zilarini (sanamalar, kikillamalar, ashulalarni) mashg'ulotdan tashqari vaqtda (sayrda, o'yin
jarayonida) beixtiyor eslab qoladilar. Tarbiyachi bolalar bilan she‘r yod oldirish mashg'ulotini
tashkil etishdan awal guruhdagi bolalarning qaysisi tez, qaysi birlari sekin, qaysilari puxta,
qaysilari bo'sh yod olishlarini aniqlab olishi kerak.
Kichik guruhda she‘r yod oldirishda ko'rsatmalilik, o'yin harakatlari orqali ko'rsatish,
ovozga taqlid qilish usullaridan keng foydalaniladi. Masalan, ,,Ayiqcham― she‘rini yodlatish.
Dastur mazmuni. Bolalarni she'r mazmuni bilan tanishtirish, uning ma'nosini tushunishga
va yod olishga yordam berish. Bolalarni o'z o'rtoqlari oldida she'r aytishga o'rgatish.
Mashg'ulot uchun material. Katta ayiqcha o'yinchog'i.
Mashg‗ulotning borishi. Bolalar yarimdoira hosil qilib o'tiradilar.
T a r b i y a c h i : Bolalar, qaranglar, bizga kim rnehmon bo'lib kelibdi? Bu nima?
Bolalarning javoblari tinglanadi.
T a r b i y a c h i : Biz sizlar bilan bu ayiqchani ko'rganmiz. Ayiqchaning bosh qismida
ikkita qulog'i, dum-dumaloq, mun- choqdek ko'zlari, tumshug'i va tana qismida to'rtta oyog'i
borligini bilamiz. Ayiqcha o'rmonda, hayvonot bog'ida yashaydi, u asalni juda yaxshi ko'radi.
Qaranglar, u qanday chiroyli, biz bu ayiqchani juda yaxshi ko'ramiz, u bilan o'ynaymiz.
O'yinchoq ayiqcha haqida chiroyli she‘r yozilgan (she'rni yoddan aytib beradi):
Ayiqchamning oyog'i
tushdi uzilib,
