Nurmuhammedov shahbozbek

Tayanch so’z va iboralar: Fransiya  Respublikasi, ma’muriy chegara, umumiy geografik xolati , demografik xususiyatlari, xalq hokimyati, tabiati, foydali qazilmalari, iqlim sharoiti tuproqlari, flora va faunasi,  demografik portlash, urbanizatsiya, yirik shaharlari, sanoat uzellari, sanoat markazlari, proventsiyalari, sanoatning besh tarmog’i, og’ir sanoat, qazlov tarmog’i.

                

 Umumiy geografik holati. Fransiya Respublikasi Yevropaning g’arbiy qismida joylashgan. Hududi - 551000 km². Mamlakat janubda Ispaniya (chegara uzunligi 623 km) va Andorra (60 km), janubi-sharqda Monako (4,4 km), shimoli-sharqda Belgiya (620 km) va Lyuksemburg (73 km) sharqda Shveytsariya (573 km) va Italiya (451 km) davlatlari bilan chegaradosh. Janubda mamlakat O’rta yer dengizi, g’arbda Biskay ko’rfazi, shimoli-g’arbda La-Mansh va Pa-de-Kale bo’g’ozlari bilan tutashgan. O’rta yer dengizidagi Korsika oroli, to’rtta dengizorti departamentlari - Martinika, Gvadelupa, Reyunon, Fransuz Gvianasi hamda dengizorti hududlari -Frantsiya Polineziyasi, Yangi Kaledoniya, Sen Per va Mikelon, Tinch okeanidagi bir qator arxipelaglar Frantsiyaga tegishli.   

Fransiya Respublikasi Garbiy Yevropaning tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy geografik jihatdan qulay hududga joylashgan davlatdir. Chunki respublika hududini G`arbiy Yevropaning rivojlangan davlatlariga chegaradoshligi, ular bilan qo’shnichilik, savdo-sotiq ishlarida qulay imkoniyatlar yaratsa, dengiz bilan chegaradoshligi esa arzon transport, harbiy ahamiyat, baliqchilikda va hokazo ahamiyatga egaligi bilan ajralib turadi.

Fransiya iqtisodiy geografik o’rnining uchta asosiy xususiyati bor. Fransiya umumiy bozorga, Yevropa hududiga a’zo mamlakatlar bilan qo’shnichilik chegarasi yaqinida, bu mamlakatlarning iqtisodiy jihatdan rivojlangan industrial rayonlari joylashganligi faqat Pa-de-Kale bo’g’ozi Buyuk Britaniyadan ajratib turadi.

Ikkinchidan, Shimoliy va O’rta yer dengizi aloqalarida namoyon bo’ladi.

Uchinchidan, transport tarmoqlarini rivojlanayotganligi muhim an’anaviy savdo yo’llari tugunida joylashganligi muhim ahamiyat kasb etadi.

Reyn daryosi yirik xalqaro suv yo’li sifatida katta ahamiyatga egadir. Yuqoridagi holatlardan ko’rinib turibdiki, respublika joylashgan o’rni juda qulay. Bu holat mamlakatning rivojlanganlik darajasida namoyon bo’ladi.

 Tabiiy resurslari. Frantsiya Respublikasi xilma-xil tabiiy resurslarga ega. Asosiy tabiiy boyliklari: ko’mir, temir rudasi, boksitlar, rux, baliq, yog’och va hokazo.

Boksit, kaliyli tuz, osh tuzi, uran rudasi asosan mamlakatning shimoliy, shimoli-sharqiy va janubiy hududlarida joylashgan. Frantsiya Respublikasi temir rudasi zahirasi bo’yicha dunyoda birinchi o’rinda turadi. Boksitning 55 mln. tonna zahirasi mavjudligi aniqlangan. Xom-ashyo turlari bo’yicha ham Fransiya xorijiy Yevropada birinchi o’rinda turadi. 

Fransiya Respublikasi hududining ј qismini o’rmonlar egallagan. Tabiiy o’rmonlar, massivlarining eng yirigi Vogeri, Yurash, Shimoliy Alp tog’larida saqlanib qolgan.

Fransiya Respublikasida tabiiy resurslarning xo’jalikdagi ahamiyati katta. Bular ichida rekreatsion resurslar alohida ajralib turadi va xilma-xildir. Dengiz sohillari va Alp tog’larining davlatda ahamiyati katta. Boy tabiiy resurslar mamlakat iqtisodiyotida muhim o’rin egallaydi.