O'rta Osiyo foydali qazilmalari va ulardan foydalanish

O'rta Osiyo foydali qazilmalari va ulardan foydalanish

Reja:

• O’rta Osiyo foydali qazilmalari haqida tushuncha
• Foydali qazilmalarning tarqalganlik darajasi
• Qazib olinayotgan qazilma konlari

Umuman olganda foydali qazilmalarni kelib chiqishiga ko’ra 3 ta guruhga bo’linadi: magmatik; matamorfik; cho’kindi. Magmatik foydali qazilmalar bevosita magma faoliyati tufayli paydo bo’lib, asosan vulqon oblastlarida ko’p uchraydi. Bu guruhga rudali va shunga o’xshash foydali qazilmalar mansub.

Umuman olganda foydali qazilmalarni kelib chiqishiga ko’ra 3 ta guruhga bo’linadi: magmatik; matamorfik; cho’kindi. Magmatik foydali qazilmalar bevosita magma faoliyati tufayli paydo bo’lib, asosan vulqon oblastlarida ko’p uchraydi. Bu guruhga rudali va shunga o’xshash foydali qazilmalar mansub.

Metamorfik foydali qazilmalarda kuchli bosim va harorat ta'sirida Yer qobiІining turli xil chuqurliklarida Tog` jinslarining fizik va kimyoviy tarkibi murakkab o’zgarishga uchraydi va rudali, noruda metomorfik qazilmalar paydo bo’ladi. M: temir kvarsitlar, slaneslar, marmar va hokazolar.

Metamorfik foydali qazilmalarda kuchli bosim va harorat ta'sirida Yer qobiІining turli xil chuqurliklarida Tog` jinslarining fizik va kimyoviy tarkibi murakkab o’zgarishga uchraydi va rudali, noruda metomorfik qazilmalar paydo bo’ladi. M: temir kvarsitlar, slaneslar, marmar va hokazolar.

Cho’kindi foydali qazilmalar Yer po’stining ustki qismida dengiz, ko’l, botqoqliklarni cho’kindi jinslar qoplashi tufayli vujudga keladi. Bu guruhga noruda foydali qazilmalar (neft, gaz, ko’mir, slanes, torf) kiradi.

Cho’kindi foydali qazilmalar Yer po’stining ustki qismida dengiz, ko’l, botqoqliklarni cho’kindi jinslar qoplashi tufayli vujudga keladi. Bu guruhga noruda foydali qazilmalar (neft, gaz, ko’mir, slanes, torf) kiradi.

Markaziy Osiyo hududi foydali qazilmalarga juda boy. Ular asosan rudali va noruda konlardan iborat.

Markaziy Osiyodagi barcha davlatlar u yoki bu turdagi foydali qazilmalarga boy. Xususan,Qozog`istonda Mendeleyev davriy tizimidagi elementlarning barcha turi uchraydi.Qozog`iston qora rangli metallarga boy.Qozog`iston past Tog`larida oltin, mis, polimetall ruda konlariningg`oyat katta zahiralari aniqlangan. Toshko’mirning yirik konlariQaraganda, Ekibastuz va Ubagan ko’mir havzalarida mavjud.

• Markaziy Osiyodagi barcha davlatlar u yoki bu turdagi foydali qazilmalarga boy. Xususan,Qozog`istonda Mendeleyev davriy tizimidagi elementlarning barcha turi uchraydi.Qozog`iston qora rangli metallarga boy.Qozog`iston past Tog`larida oltin, mis, polimetall ruda konlariningg`oyat katta zahiralari aniqlangan. Toshko’mirning yirik konlariQaraganda, Ekibastuz va Ubagan ko’mir havzalarida mavjud.