O'rta Osiyo foydali qazilmalari va ulardan foydalanish

Tallimarjon gaz koni

Boshqa foydali qazilmalar

• Qorabo’gozgulda glauber (mirabilit) tuzining juda katta zahiralari to’plangan. Cheleken yarim orolida tuz bilan birga ozokert ham qazib chiqariladi. Mang`ishloq yarim orolida Qoratovda, Amudaryoning quyi qismida Qoraqalpogiston hududida fosfort konlari bor.
• Qizilqum hududi va Surxondaryoda ham fosforit konlari topilgan. Markaziy Osiyo hududi binokorlik xom-ashyolariga ham boy. Bu yerda ohaktosh, granit, mergel, marmar, dolomit, gips, bo’r, asbest, kaolin, kvars, shaІal, qum va boshqalarning yirik konlari mavjud. Ular Markaziy Osiyodagi barcha davlatlarda uchraydi.
• Gazgon, Bo’stonliq, Omonqo’ton, Dushanbe rayonlarida va Qirg`izistonda chiqadigan marmar o’zining nafisligi bilan ajralib turadi.

Xulosa

Umuman olganda foydali qazilmalarni kelib chiqishiga ko’ra 3 ta guruhga bo’linadi: magmatik; matamorfik; cho’kindi. Magmatik foydali qazilmalar bevosita magma faoliyati tufayli paydo bo’lib, asosan vulqon oblastlarida ko’p uchraydi. Bu guruhga rudali va shunga o’xshash foydali qazilmalar mansub.

Metamorfik foydali qazilmalarda kuchli bosim va harorat ta'sirida Yer qobiІining turli xil chuqurliklarida Tog` jinslarining fizik va kimyoviy tarkibi murakkab o’zgarishga uchraydi va rudali, noruda metomorfik qazilmalar paydo bo’ladi. M: temir kvarsitlar, slaneslar, marmar va hokazolar.

Cho’kindi foydali qazilmalar Yer po’stining ustki qismida dengiz, ko’l, botqoqliklarni cho’kindi jinslar qoplashi tufayli vujudga keladi. Bu guruhga noruda foydali qazilmalar (neft, gaz, ko’mir, slanes, torf) kiradi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1.p. Baratov, m . Mamatqulov, a. rafiqov ,,o’rta osiyo tabiiy geografiyasi’’ t. ,, o’qituvchi’’ nashriyoti 2002

2.p.baratov ,, o’zbekiston tabiiy geografiyasi’’ t. ,, o’qituvchi’’ nashriyoti 1996

3.www.Wikipedia,org

4. geografiya.uz

5.cawater.info.net

6.www.arxiv.uz