Nuqtaning tezligi koor-dinataning vaqt bo‘yicha o‘zgari-shini aniq

21-bilet

1. Potensial kuchlarni ko‘pincha konservativ kuchlar ham deyiladi. Konservativ kuchlarga, masalan: dissipativ kuchlar misol bo‘la oladi. Dissipativ kuchlar sistemaning tezligiga bog‘liq bo‘lib, uning energiyasini kamaytiruvchi kuchlarga aytiladi. Masalan: sirpanish ishqalanish kuchlari, suyuqlikda va gazlarda harakatlanuvchi jismga ta’sir qiluvchi qarshilik kuchlari. Bu kuchlarning bajargan ishlari yopiq kontur bilan bo‘lsa ham uning qiymati hech qachon nolga teng bo‘lmaydi.

Kinetik energiya

Mexanikada ikki xil energiya to‘g‘risida gapirish mumkin. Kinetik va potensial energiya.

Mexanik sistemaning harakatiga bog‘liq bo‘lgan energiyasiga kinetik energiya deyiladi.

Tashqi kuch ta’sirida jismning kinetik energiyasi o‘zgaradi.

dw_k=Fdr=F dt. (2.12)

ekanligidan:

dw_k= dP= (2.13)

PdP=

dw_k= (2.14)

Nyuton mexanikasida m tezlikka va impulsga bog‘liq bo‘lmaganligi uchun

(2.15)

Agar sistyema m_i ta moddiy nuqtalardan iborat bo‘lsa:

(2.16)

Shunday qilib, kinetik energiya jismning massasiga va uning tezligiga bog‘liq. Uning avvalgi tezliklariga bog‘liq emas, ya’ni jismning oniy tezligining o‘zgarishi bilan uning kinetik energiyasi ham o‘zgaradi. Kinetik energiya ham boshqa energiyalar kabi:

[W]=kgm/s²=km/s²m=J. larda o‘lchanadi.

Agar jism aylanma harakat qilayotgan bo‘lsa u holda, uning kinetik energiyasi massa markazining ilgarilanma va aylanma bo‘ylab harakat kinetik energiyalarining yig‘indisidan iborat. Aylanma harakat kinetik energiyasi bo‘lganligi uchun (I-jismning inersiya momyenti, -burchakli tezligi) natijaviy energiya ga teng bo‘ladi.