Ноябрь 2020 7-қисм

Ноябрь 2020 7-қисм
Тошкент
АБДУЛЛА ОРИПОВ ШЕЪРИЯТИДА ҚЎЛЛАНГАН ЛЕКСИК БИРЛИКЛАРНИНГ 
МАВЗУВИЙ ГУРУҲЛАРИ
Тўраева У.Э.
ҚаршиДУ эркин тадқиқотчиси
[phone]
Аннотация: Ушбу мақолада Абдулла Орипов шеъриятида қўлланган лексик бирли-
кларнинг мавзувий гуруҳларга бўлиб тасниф этилиши келтирилган. Унда мазкур лисоний 
қўлланмаларнинг шоир ижодидаги эмоционал-экспрессивлик моҳиятини воқелантиришдаги 
аҳамияти баён этилган.
Калит сўзлар: окказионал, узуал, мавзувий гуруҳ, эмоционал-экспрессив, лисоний тас-
ниф, туб сўзлар, ясама сўзлар.
Абдулла Орипов шеърияти лексикасини кузатиш унда тематик жиҳатдан ранг-баранг 
сўз қўлланганини кўрсатади. Умумлаштириб олганда, ундаги ҳар бир мавзувий гуруҳга 
кирувчи сўзлар баъзан вазн ва қофия, баъзан бошқа бир бадиий талаб тақозоси билан 
ишлатилган. Шунингдек, бу талаб сўзларнинг турли қатламларга мансублигини, туб ёки 
ясамалигини, ясамалилик ва қўлланишнинг окказионал ёки узуаллигини таъминлаган. 
Шеърият тилида қўлланган сўзларнинг ранг-баранглигини кўрсатиш мақсадида уларнинг 
мавзувий гуруҳлар бўйича бўлинишини берамиз.
1.Атоқли отлар.
1.1.Киши исмлари: Алишер, Навоий, Машраб, Қодирий, Миртемир, Беҳзод, Бедил, Ой-
гул, Исрофил, Чингиз Аҳмар, Лермонтов, Буойша, Низомий, Насимий, Алпомиш, Доро, 
Мироншоҳ, Мария, Робертино, Отелло
1.2.Географик жой атамалари: Баҳри Муҳит, Саҳройи Кабир, Қарши, Арманистон, 
Ҳаястон, Рим, Ўзбекистон, Боботоғ, Тригорское, Макка, Россия, Бухоро, Мурунтов, Етим-
тов, Озарбайжон, Тува
1.3.Гидронимлар: Амударё, Сирдарё, Зарафшон, Чирчиқ, Бойсун, Боботоғ, Дарбанд, 
Жайҳун, Қорасув, Энасой, Бошманбулоқ, Орол қирғоқ, денгиз, дарё, сўқмоқ
1.4. Маскан отлари: қумлоқ, қўриқхона, дашт, арш-аъло, кутубхона, кенглик, расадхо-
на, ўтов, касалхона, ўтлоқ, мактаб, туғруқхона, дарсхона, ҳовли, гузар, овул, стадион, чўл, 
чангалзор, ўлка