Ноябрь 2020 10-қисм

Ноябрь 2020 10-қисм
Тошкент
МАКТАБЛАРДА МУТАХАСИС ПСИХОЛОГЛАРНИ ЕТИШМАСЛИГИ 
НАТИЖАСИДА ЮЗАГА КЕЛАЁТГАН МУАММОЛАР
Ҳайдарова Зуҳра Ойбековна 
Қашқадарё вилояти Шаҳрисабз тумани 
68- мактаб психологи тел: [phone]
Аннотация:
Ушбу мақолада Таълим жараёнида мутахасис психологлар етишмаслиги 
натижасида юзага келаётган муаммолар ҳақида маълумотлар берилган. 
Калит сўзлар :
Психология, инсон қалби , методика , стресс, Ижтимоий муҳит.
Ўзбекистон Республикаси ўз мустақиллигини жаҳон миқёсида йил сайин 
барқарорлаштириб борар экан, унинг истиқболи бугунги авлодни тарбиялайдиган 
ўқитувчиларга, боғлиқдир. Ҳар томонлама етук баркамол авлодни тарбиялаш,уларга таълим 
бериш ишларини эса ўқитувчилар амалга оширадилар. Ҳозирги даврда мамлакатимизда, 
Шу жумладан халқ маориф тизимида амалга оширилаётган ўзгаришлар ўқитувчилар, бар-
ча педагоглар олдига ўқувчининг билимларини, юксак даражада ўзлаштириши; ўқувчилар 
мустақил тафаккурини, ривожлантириш; аҳлоқий сифатларни тарбиялаш;уларнинг мулоқот 
, ўқиш , меҳнат қилишга бўлган қобилятларини тараққий эттириш каби мураккаб ва маъ-
сулиятли вазифаларни қўймоқда.Бу вазифани мувафақиятли ҳал қилиш учун ўқитувчилар 
ўз фанини назарий асосларини, ўқитиш методикасини, ўқувчиларнинг физиологияси асос-
ларини , мактаб ўқувчиларини гигиенаси асосларинигина билиш эмас, балки маълум дара-
жада психологик билимларга эга бўлиши талаб этилади.Ҳар бир бола фақат ўзига хос би-
лиш фаолияти, ирода, характер, хулқ-атвор хусусиятлари эга. Мактабдаги таълим – тарбия 
бериш жараёнида мана шу хусусиятларни билиш ва шунга асосланиб уларга индивидуал 
муносабатда бўлиш лозим.Мана шуларни ҳисобга олгандагина ,ҳар бир педагог ўзининг 
асосий вазифаси , яъний ёш авлодга таълим тарбия бериш ишини мувоффақиятли амалга 
оширади. «Биз хорижлик олимларга ҳавас қилишга ўрганиб қолганмиз, уларнинг китобла-
рини ўқиб ҳайратга тушамиз, лекин аслини олганда бизни улуғ алломаларимиз ёзиб яратиб 
бизга қолдилиб кетган билимлар адабиётларда бизнинг урф одатларга хос ва мос бўлган 
миллатимизни улуғлайдиган бола тарбияси, ота она муносабатлари жуда чиройли акс етти-
риб берилган. Биз бола тарбиясини хориж тажрибасидан эмас ўзимизни миллий боболари-
миз ўгитларидан олиб уларнинг онгига сингдирсак янада кўпроқ натижага эришамиз деган 
умиддаман . Саратонда саҳрода толиқиб, ташна қолган одам шарқираган булоқни кўрган да 
қандай хурсанд бўлса, мусаффо чашма су видан ичиб қанчалик роҳатланса, биз психо-
логлар билан суҳбатлашиб мана шундай ҳузур топишларини истардим. Барчамизга маъ-
лумки мактабларда амалётчи психологларга бўлган эҳтиёж ҳозирги кунда ошиб бормоқда 
.Афсуски психолог кадрлар етишмаслиги туфайли номутахасис педагоглар бу ловозимга 
тайинланмоқда. Математика фанидан бошқа фан ўқитувчиси дарс ва билим бера олмасли-
гини ҳаммамиз жуда яхши биламиз унда билим ва тажриба йўқ. Тикувчи бўлмаган инсон-
га тикувчилик ишини топшириш мумкин эмас буни ҳам жуда яхши биламиз,агар шифокор 
хато қилса бир беморни умрига зомин бўлади. Унга ҳам мутахасис зарур,лекин нима учун 
психолог бўлиб мутахасис бўлмаган педагог ишлаши мумкин. Энг нозик нарса бу инсон-
лар қалби руҳияти ҳисобланади. Ўз соҳасини ишини яхши билмайдиган тушунмайдиган 
муаммоли вазиятларда ўзи ҳам муаммога дуч келиб қоладиган инсонга қандай буни ишо-
ниб топшириб бўлади.Ота она ва бола, ўқитувчи ва ўқувчи ўртасидаги муаммоларни бар-
тараф қилишнинг қийинлашиб бораётгани ҳам шундан деб ўйлайман. Мутахасис кадрлар 
билан таъминлангунга қадар ишга қабул қилинган педагог, аввало унинг ўзи ёрдамга мух-
тож бўладику. Янги иш тушунмаган қизиқмаган касби янги ишда билим ва тажриба йўқ, 
унинг ўзи стресс ҳолатида бўлади. Қандай қилиб бошқаларни стрессдан чиқара олади. 
Бундан ташқари психологиядаги олинадиган методикалар таҳлили ва натижаларини қайта 
ишлашдаги тушунмовчиликлар уларнинг ўзлари ҳам муаммоларга дуч келишади. Қандай 
қилиб бошқаларга ёрдам бера олади. Мактаблардаги психологик ишларнинг самарадорли-
гини яхшиланмаслиги ўқувчилар ва педагоглар ўртасидаги зиддиятлар, ота она ва ўқувчи 
ўртасидаги келишмовчиликларни олди олинишини қийинлашиб бораётганини сабаби ҳам 
шунда деб биламан. Мактабларда қайсидир ўқитувчининг дарси кам бўлгани учун ёки 

---

58