«Noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi» fanidan Kurs ishini

6.1. Moddiy va issiqlik xisobi

Quvvati 80086 kg/soat bo‘lgan yuqori unumdorli selitra ishlab chiqarish sexini moddiy va issiqlik hisoblarni bajaring. Asosiy qurilma kombinirlangan bug’latish apparati.

Buning uchun sexni yiliga necha kunga ta’mirlashga to‘xtalishini hisobga olishimiz kerak. U holda:
8 0 0 8 6 kg / s o a t = 8 0 . 0 8 6 t / s o a t

Davlat standarti bo‘yicha ammoniyli selitra eritmasini yopishqoqligini kamaytirish maqsadida qo‘shimcha sifatida Mg(NO₃)₂ni0,2÷0,5 oralig‘ida qo‘shiladi.

MgO ni soatdagi sarfi:

80.086 ∗ 0.3 100
Mg(NO₃)₂ ni soatdagi sarfi:
MgO --- Mg(NO₃)₂ 48 -148

= 0.24 𝑘𝑔

0,24 -x
𝑥 =
0.24 ∗ 148 48
= 0.74 𝑘𝑔

Ammoniyli selitra eritmasidagi Mg(NO₃)₂ ning miqdori 30-40%ni tashkil qiladi. Eritmadagi HNO3 miqdorini topamiz.
HNO3 --- 35%

0,46 ----- 40%
𝐻𝑁𝑂3 =

0.74 ∗ 35 40

= 0.647 𝑘𝑔

Eritmadagi H₂O miqdorini topamiz 0,647 --- 40%
X 25 %

𝑥 =
25 ∗ 0.647



40
= 0.404 𝑘𝑔

Doneyralizatorda hosil bo‘lgan ammoniyli selitra eritmasiningmiqdorini topamiz:

HNO₃ + NH₃ = NH₄NO₃ + Q 63 80

0.647 x
𝑥 =

0.647 ∗ 80

63
= 0.821 𝑘𝑔

Magnezial qo‘shimchasiz ammoniyli selitrani miqdorini topamiz: 80.086-(0.74+0.821)=78.525 t/soat
Neytrallanish jarayoniga asosan 1 tonna ammoniyli selitra NH₄NO₃ olish uchun ammiak va nitrat kislotaning nazariy sarfinihisoblaymiz.
Ammiak uchun nazariy sarf, kg:

(17 ∙ 1000)/80 = 212,5

Nitrat kislota uchun nazariy sarf, kg:

63 ∙ 1000/80 = 787,5

bu erda: 17, 63, 80 - ammiak, nitrat kislota va ammoniy nitratning molekulyar massalari.

Amaliy jihatdan reagentlarning yo‘qotilishini hisobga olinganda, ammiak va nitrat kislota sarfi albatta nazariy sarfga nisbatan yuqori bo‘ladi, kg.
Ammiak uchun amaliy sarf, kg:

212,5 + 2,5 = 215

Nitrat kislota uchun amaliy sarfi, kg:

787,5 + 7,5 = 795

78.525 t/soat bo‘lgan 100% li ammoniyli selitra olish uchun talab qilinadigan

reagentlarning sarfi, kg/soat. Ammiak sarfi:
78.525*215=16882.875 kg/soat NH₃

Nitrat kislota sarfi:

78.525*795=64427.375 kg/soat HNO₃
Berilgan unumdorlik bo‘yicha reagentlarning yo‘qotilishi, kg/soat: Ammiakning yo‘qotilishi, kg/soat:
16882.875-212.5*78.525=196.312 kg/soat NH₃

Nitrat kislotaning yo‘qotilishi kg/soat:

64427.375-787.5*78.525=2588.937 kg/soat HNO₃

58% li nitrat kislotaning sarfi, kg/soat: 64427.375/0.58=111081.681 kg/soat

Kislota tarkibidagi suvning miqdori, kg/soat:
111081.681-64427.375=46654.306 kg/soat
Neytralizator qurilmasiga kelayotgan reagentlarning umumiy miqdori, kg/soat:
111081.681+16882.875=127964.566 kg/soat

Apparatdan chiqayotgan 92% li ammoniyli selitra eritmasinimiqdori, kg/soat: 788525/0,92 = 85353.26 kg/soat

90% li ammoniyli selitra eritmasining tarkibidagi suv miqdori,
85353.26-78525=6828.26 kg/soat

Neytrallanish jarayonida eritmadan bug‘lanayotgan sharbat bug‘ining miqdori, kg/soat:

46654.306-6828.26=39826.046 kg/soat

Olingan natijalarni jadval shakliga keltiramiz.

6.1.1-jadval:
Neytralizatsiya bo‘limining moddiy balansi.

Kirish		Sarf
Nomi		Nomi	Kg/soat
Ammiak	16882.875	Ammoniyli selitra (92%) li eritmasi
Nitrat kislota (100 % li)	64427.375	Shundan:
		^NH4^NO3	78525
Kislota bilan kelayotgan suv	46654.306	Suv	6828.26
		Sharbat bug’	39826.046
		Yo’qotilishlar:
		Ammiak	196.312
		Nitrat kislota	2588.937
Jami:	127964.556	Jami:	127964.555