Noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi” fakul­teti t. R. Abdurashidov nomidagi “yuqorimolekulali birikmalar va plastmassalar texnologiyasi” kafedrasi

Valslarning harakat qilish holati: a – vals vallari o‘rtasidagi rezina qorishmasi oqimi; b – valslarning har xil aylanma tezlikdagi vallari oraliq tirqishidagi rezina qorishma-sining oqish tezligi liniyasi.

Valslarda rezina qorishmalarini tayyorlashda kiritilayotgan ingrediyentlarning ketma-ketligiga katta e’tibor berilishi va reglament asosida ish olib borilishi shart. Birinchi valsga beril- gan tarkib asosida kauchuk kiritiladi, u valokka tekis yopish- gungacha aylantiriladi. Agar tarkib ikki va undan ortiq kau- chukdan tashkil topgan bo‘lsa, u holatda qovqshqoqligi yuqori

bo‘lgan kauchukdan boshlab valsga kiritiladi. Undan keyin ketma-ketlikda aralashtirgichlar (dispergator) va vulkanlash agentlari kiritiladi. Rezina qorishmalarga qurum, yumshatkich va plastifikatorlarni ketma-ketlikda kiritish katta ahamiyatga ega. To‘ldirgichlarni yaxshi aralashtirish uchun bir necha qismga bo‘lib kiritiladi. Plastifikatorlarni to‘ldirgichdan keyin kiritish maqsadga muvofiq. Vulkanlash agentining rezina qo- rishmasini tayyorlash jarayonida vulkanlanish boshlanmasligi uchun jarayonning eng oxirida qo‘shiladi. Agarda vulkanlash agenti qiyin aralashadigan bo‘lsa, u holda uning boshida va, tezlatkichning oxirida qo‘shiladi. Ingrediyentlarni kiritib bo‘l- gandan keyin rezina qorishmasini valsda chap va o‘ng tomonga kesib, yaxshilab aralashtirib olinadi.

Tayyor rezina qorishmasi +5°C atrofidagi suvda sovitiladi va tindirishga jo‘natiladi.

Hozirgi vaqtda rezina sanoatida rezina qorishmalarini tayyorlash uchun keng miqyosda yopiq holdagi rotorli to‘xtab ishlovchi rezina qorish mashinalari qo‘llaniladi. Bu mashina- larning ishlab chiqarish unumdorligi katta va yangi bosh- qaruv tizimlari bilan ta’minlanganligi uchun sifatli rezina qorishmalarini tayyorlaydi. Mashinalarning ishlatilishi xavfli emas va atrof muhitning tozaligi yuqori darajada saqlanadi.

Yopiq tizimdagi oval shaklli rotorli rezina aralashtirgich rezina sanoatida eng ko‘p qo‘llaniladi. Ular qisqa vaqt ichida rezina qorishmalarni sifatli tayyorlaydi. Kauchuk va ingre- diyentlar mashinaning yuqori qismidagi eshik orqali kameraga tushadi va tayyor holdagi rezina qorishmasi pastki eshik orqali chiqariladi.