Noorganik birikmalarning asosiy sinflari. Ishlatilish sohalarini steam ta’lim yondashuvi asosida o’qitish metodikasi

Mustahkamlash.

14,8 gr so’ndirilgan ohak olish uchun qancha CaCO₃ kerak bo’ladi? Masala doskada yechiladi.
VI. Baholash.
Faol o’quvchilar baholanadi.
VII. Uyga vazifa.
Asoslarga tegishli 10 ta test savollarni tuzing.
Asoslarning tarkibi tuzilishi, nomlanishi, toifalanishi va xossalariga oid kimyoviy tajribalarga asoslangan dars ishlanmasi.
Dars maqsadi:
1. Ta’limiy (o’quv): mavzu asosida nazariy bilim berish.
2. Tarbiyaviy: o’quvchilarning nutq va tafakkurini rivjlantirish.
3. Rivojlantiruvchi: o’quvchilarning fanga bo’lgan qiziqishlarini o’stirish.
Dars turi: amaliy, nazariy
Dars uslubi: og’zaki bayon etish, guruhlarda ishlash, “3x4”
texnologiyasi.
Darsning jihozlanishi: kodoskop, slayd, davriy sismavzu, Na, xlorid kislota, H₂O, CuSO₄, FeCl₃, universal indikator qog’oz, NH₄OH, Zn, NaOH, fenolftalein, stakan, probirka, shisha tayoqcha, himoya oynasi, ko’rgazmali qurollar va tarqatmalar, plakatlar, “oltin kalitcha”.
Darsning borishi va mazmuni:
1. Tashkiliy qism – 3 daqiqa
2. O’tilgan darsni mustahkamlash – 15 daqiqa
Darsning borishi va ta’lim maqsadlari bilan tanishtirish – 2 daqiqa
Yangi mavzuni bayon qilish - 20 daqiqa
Yangi mavzu: Asoslarning tarkibi tuzilishi, nomlanishi, toifalanishi va xossalari.
Reja:
1. Asoslar va ularning sinflarga bo’linishi.
2. Suvda eriydigan asoslarning umumiy nomi va davriy sismavzuda tutgan o’rni.
3. Amfoter asoslarning xossalari va ularni hosil qilgan metallarning davriy jadvaldagi o’rni.
4. Laboratoriya ishi - № 11: suvda erimaydigan asoslarning kislotalar bilan o’zaro ta’siri.
Dars jarayoni:
1. O’qituvchi darsni tashkiliy qismidan so’ng o’tilgan mavzu bo’yicha “Aqliy hujum” tarzida yuqorida ko’rsatilgan savollarni beradi va oksid formulasini tuzish bo’yicha quyidagi topshiriqlarni beradi:
Nomlanishi: Asosalarning nomlanishi o’zgarmas valentli metallar uchun “metall atomi+gidroksid” shaklida yasaladi: kaliy gidroksid – KOH, bariy gidroksid – Ba(OH)₂.
Agar metall atomi o’zgaruvchan valentli bo’lsa va bir nechta xil gidroksidlar hosil qilsa, metall atomi nomidan so’ng uning valentligi qavs ichida rim raqami bilan ko’rsatiladi va qavsdan
keyin chiziqcha qo’yiladi hamda gidroksid so’zi yoziladi: “metall atomi nomi + (metall atomi valentligi rim raqamda) + [ - chiziqcha ] + gidroksid”.Masalan: temir(III)-gidroksid–Fe(OH)₃, mis(II) – gidroksid – Cu(OH)₂.
Asoslar fizik xossalari, ya’ni suvda erishi va erimasligiga qarab suvda eriydigan (ishqorlar) va erimaydigan asos, hamda kimyoviy xossalariga ko’ra amfoter asoslarga ham bo’linadi. Suvda eriydigan asoslar teri va to’qimalarni o’yish xossasiga ega bo’lgani uchun o’yuvchi ishqorlar deb ataladi. Masalan: KOH – o’yuvchi kaliy, NaOH – o’yuvchi natriy. Suvda eriydigan asoslarni I va II asosiy guruhchasidagi metallar hosil qiladi (Be va Mg dan boshqa), shuning uchun bu guruhchani ishqoriy va ishqoriy yer metallari deb aytamiz. Qolgan asoslar suvda erimaydi. (Fe(OH)₂, Cu(OH)₂). Amfoter asoslar ham kislota, ham asos xossalarini namoyon qiladi (Zn(OH)₂, Cr(OH)₃, Al(OH)₃).