Nometall materiallar va ularning qo'llanilishi Reja: Noorganik va organik shishalar

 
3. Lok-bo‘yoq materiallar. 
 
Xalq xo‘jaligining turli sohalarida ishlatiladigan lok va bo‘yoq materiallar asosan suyuq, 
hamir (pasta) va kukun ko‘rinishlarida bo‘lishi mumkin. 
Har qanday lok yoki bo‘yoq materiallar bilan turli sirtlarni qoplaganda yupqa parda yoki 
qatlam hosil bo‘ladi. Hosil bo‘ladigan bunday qatlam tegishli buyum (detal) materialini 
korroziyadan (metall va qotishmalarga xos), egilish (bukilish) va namlanishdan (yog‘och va 
plastmassalarga xos) saqlaydi yoki ularga tashqi chiroy, estetik ko‘rkamlik baxsh etadi.
Shuning uchun hozirgi vaqtda detallarni (buyumlarni) lok-bo‘yoq materiallar bilan qoplash 
yoki muhofaza qilish sanoat miqyosida keng qo‘llanilmoqda. Lekin shuni ham ta’kidlab o‘tmoq 
lozimki, lok-bo‘yoq materiallar bilan qoplangan detallar (buyumlar) ning ko‘rinishini va 
xususiyatlarini (uzoq vatq) yo‘qotmasligi ko‘pgina omillarga bog‘liq bo‘ladi. Masalan, lok-
bo‘yoqlarni to‘g‘ri tanlash, tegishli qoidaga rioya qilingan holda qoplash, ularni yopishqoqlik 
(adgeziya) kuchining qiymatini, lok-bo‘yoq materiallar bilan qoplanadigan detal (buyum) 
materiallarining termik kengayish koyeffisiyentini, buyumdan foydalanish sharoitini (muhit, 
harorat va b.) hisobga olgan holda ishlatish orqali xizmat muddatini uzaytirish mumkin. 
Lok va bo‘yoqlar tarkibiga ko‘ra, loklar, emallar, gruntovkalar va shpatlyovkalarga 
bo‘linadi. 
Loklar
organik eritmalarga (spirt, efir) asosan, smola va smolaga o‘xshash mahsulotlarni 
qo‘shish orqali tayyorlanadigan parda hosil qiluvchi materiallar. Loklar turli buyumlar (detallar) 
ga qoplash orqali ularni turli ta’sirlardan muofaza qilish va ko‘rinishini ko‘rkam qilish, turli 
materiallarni elektr o‘tkazmaydigan qilish hamda emal bo‘yoqlar tayyorlash uchun xalq 
xo‘jaligining turli sanoat tarmoqlarida keng ishlatiladi. Loklarning asosan tabiiy (moyli) va 
sun’iy (xlorvinilli, bakelitli va b.) turlari bo‘ladi. 
Emal 
bo‘yoqlar asosan turli pigmentlarni loklarga qo‘shish orqali hosil qilinadi Emallar, 
emal bo‘yoqlar, nitroemallar (nitrosellyulozali bo‘yoqlar), smolali, moyli va boshqa turdagi 
bo‘yoqlarga bo‘linadi. 
Bularning ichida nitroemal juda tez quriydi. Shuning uchun nitroemallar va introloklarning 
507, 508, 907, 230 markalaridan yuk avtomobillarining, kabinalari, kapotlarini bo‘yash uchun 
ishlatiladi, 660 markali qora rangdagisidan esa ramalar va transmissiyalarni bo‘yashda 
foydalaniladi.