avtom atlashtirish keng tarqaldi.
Darhaqiqat, dunyoning barcha
m am lakatlarida, ayniqsa rivojlangan davlatlarda ITR tezlashdi, fan-
texnika yutuqlarining hayotga tadbiq etilishi tezlashib bordi, ishlab
chiqarish
avval
m exanizatsiyalashtirildi,
keyinchalik
avtom atlashtirildi, hozirgi kunda esa elktronlashtirildi, y a ’ni barcha
xo 'jalik tarm oqlarida elektrotexnika, robottexnika yutuqlaridan keng
m aqsadlarda foydalanilm oqda. Bu vaqtga kelib, yuqori texnologiyalar
rivojlandi, axborot iqtisodiyotiga o'tish davom etdi. B ulam ing
barchasi fan va texnologiyalar rivojlanishi tufayli ro'y berdi. Bu
jam iyatda bir qancha ijobiy natijalarga va
qator m uam m olarga yuzaga
kelishiga olib keldi, y a ’ni:
Birinchidan,
xodim larga qo'yiladigan talablarning oshishi. Ular
m utaxasislardan yangi texnologik jarayonlarni tushunish bilan bir
qatorda katta bilim lam i talab qila boshladilar;
Ikkinchidan,
miya ishchilari - aqliy m ehnat egalari, olimlar,
tadqiqotchilar, ya'ni ishlashi, faoliyati chuqur ilmiy bilim lam i talab
qiladigan odam lar ulushi ortdi.
Uchinchidan,
ilm iy-texnikaviy
taraqqiyot
tufayli
jam iyat
farovonligining
o'sishi
va
jam iyatning
ko'plab
dolzarb
m uam m olarining hal etilishi odam lam ing m uam m olarini hal qilish va
hayot sifatini yaxshilashga im kon beradigan ilm -fan qobiliyatiga
om m aning ishonchini oshirdi.
Ushbu yangi e'tiqod m adaniyat va ijtim oiy fikm ing ko'plab
sohalarida o'z aksini topgan.
K osm ik tadqiqotlar, atom energiyasini
yaratish, robototexnika sohasidagi dastlabki yutuqlar ilmiy, texnikaviy
va ijtimoiy taraqqiyotning m uqarrarligiga ishonchni uyg'otdi, ochlik,
turli bedavo kasalliklar va hokazolar kabi m uam m olam i tezroq hal
qilish umidini uyg'otdi.
Bugungi kunda zam onaviy jam iyatda fan, zam onaviy ilmiy
tadqiqot natijalari inson hayotining ko'plab qirralarida, jam iyatning
barcha sohalarida muhim rol o'ynaydi, deb ayta olamiz. Shubhasiz,
zamonaviy ilmiy tadqiqot natijalarini am alda joriy etilishi fanning
rivojlanish darajasini oshirib, u jam iyat rivojlanishining asosiy
ko’rsatkichlaridan biri bo'lib xizm at qilishi m um kin va bu, albatta,
davlatning iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy,
m adaniy jihatdan taraqqiy
etishini, jam iyat a ’zolarining m adaniyatli, m a'lum otli, zam onaviy
rivojlanishlariining ko'rsatkichi sifatida baholanadi.
20
Zam onam izning global m uam m olarini hal qilishda ijtim oiy kuch
sifatida farming vazifalari, zam onaviy ilmiy tadqiqot natijalari ju d a
muhimdir. B unga misol ekologik m uam m olar. M a'lum ki, tezkor
jlmiy-texnik taraqqiyot jam iyat va inson uchun sayyoram izning tabiiy
resurslari, havo, suv va tuproq ifloslanishi
kabi xavfli hodisalarning
asosiy sabablaridan biridir.
Shu sababli, fan bugungi kunda
antropogen ta ’sirdagi m uhitda ro'y beradigan keskin va zararli
o'zgarishlam ing om illaridan biridir. B uni olim lam ing o'zlari ham
yashirishm aydi. Ilmiy m a'lum otlar ekologik xavfning darajasi va
param etrlarini aniqlashda yetakchi rol o'ynaydi, bunda avvalo ilmiy
tadqiqot
natijasida
yuzga
kelgan
va
kelayotgan
ekologik
m uam m olam ini sabablari aniqlanadi va keyin uni ilmiy asosda
b artaraf etish chora-tadbirlari ishlab chiqiladi.
Jam iyat hayotida ilm -fanning tobora ortib borayotgan roli uning
zam onaviy madaniyatdagi alohida m avqeini va ijtim oiy ongning turli
qatlam lari bilan o'zaro m unosabatlarining
yangi xususiyatlarini
keltirib chiqardi. Shu m unosabat bilan ilmiy bilish xususiyatlari va
uning kognitiv faoliyatning boshqa shakllari (san'at, kundalik ong va
boshqalar) bilan aloqasi m uam m osi ju d a dolzarbdir. Bu m uam m o
tabiatan falsafiy bo'lib, ayni paytda katta amaliy aham iyatga ega.
Fanning o'ziga xos xususiyatlarini tushunish m adaniy jarayonlam i
boshqarishda ilmiy usullam i am alga oshirish uchun zarur shartdir.
Ilm iy-texnik taraqqiyot sharoitida fanning o'zini boshqarish
nazariyasini yaratish, hayotga innovatsion g 'o y alam i q o'llash, borliqni
spetsifik
(m uayyan
sohalar,
tarm oqlar,
jarayonlar,
obyektlar
darajasida) darajada tadqiq etish, o'rganish, m a’lum otlam i to'plash,
ilmiy tahlii qilish jam iyat va tabiat hayoti uchun zarurdir. Demak,
xulosa
qilib shuni aytish m um kinki, hozirgi zam onaviy, rivojlangan
jam iaytda ham zam onaviy ilmiy tadqiqot natijalari, ilm -fan yutuqlari
qadim gi davrlarda ham dolzarb m asala bo'lgan, bugungi kun uchun
ham o 'z dolzarbligini kam aytirm agan, va shubhasiz,
kelajakda fan
dolzarb bo'lib qolaveradi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
