Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

 
БОШЛАНҒИЧ СИНФ МАТЕМАТИКА ДАРСЛАРИДА ИНТЕГРАТИВ 
ЁНДАШУВНИНГ САМАРАДОРЛИГИ
 
Равшанова Г.А. – ўқитувчи, 12-мактаб, Жиззах ш., Ўзбекистон. 
 
Аннотация: Мазкур мақолада бошланғич синф математика дарсларини ўқитишда 
интегратив ёндошув асосларининг самарадорлиги тўғрисида фикр юритилган. 

---

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
390 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
 Таянч сўзлар: бошланғич синф, интеграция, интеграциялаш, анъанавий ўқитиш, 
таълим, тарбия, дунёқараш, сифат, дидактик материал. 
Аннотация: В данной статей размышлено эффективность основ интегративного 
подхода на уроках математики начальных классов.
Ключевые слова: начальный класс, интеграция, интегрировать, традиционное 
обучение, образования, воспитание, мировоззрение, качества, дидактический материал. 
Annatation: In this article is summarized about the effectiveness of the foundations of an 
integrative approach in elementary school mathematics. 
Keywords: elementary class, integration, integrate, traditional teaching, education, bringing 
up, worldview, quality, didactic material. 
 
Ҳар қандай ривожланган давлатларнинг жаҳон ҳамжамиятида ўз ўрнини эгаллашида 
таълим тизимига бўлган эътибор орқали эришганлигини кўришимиз мумкин. Шу маънода 
ҳозирги кунда республикамизда ҳам таълимга эътибор ва талаб ҳар қачонгидан ҳам юқори 
даражага кўтарилаётгани қувонарли ҳол. Бугунги кунга келиб, анъанавий ўқитиш ўрнини 
шахсга йўналтирилган ёндашувлар эгалламоқда. Бу эса ўқитувчилардан таълим тизимига 
инновацион ёндошувлар қилишни талаб этади. Ана шундай ёндошувлардан бири, ўқув 
фанларни узвийликда ўрганиш орқали ўқувчилар билимини мустаҳкамлашнинг муҳим 
омилларидан бири сифатида эътироф этилаётган таълимга интегратив ёндошувдир.  
«Таълим тўғрисида»ги Қонунда ҳам, «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури»да ҳам ўқув 
фанларини узвийликда, изчилликда ўрганиш аниқ ифодалаб берилган.  
Интеграциялаш – лотинча «integer» – умумийлик, «integerara» – умумийликни 
тўлдириш, яратиш, тиклаш деган маъноларни беради. Интеграциялашнинг асосий 
ўрганадиган соҳаси бу – таълим мазмунидаги уйғунликларни таъминлаш борасидаги 
муаммолар ҳисобланади [1, 182-183- бет]. Зеро, бу ўқитувчига турли ўқув фанларни сунъий 
равишда бир-бири билан бирлаштиришни эмас, балки уларни ўзаро уйғунлик, узвийлик, 
фанлар ўртасидаги умумий ўхшашлик ва ҳар бирига хос хусусиятларни ҳаётга тадбиқ этиш 
усулларини пухта, аниқ тадбиқ этиш масъулиятини юклайди [2, 6-бет].  
Ғарб ва Шарқнинг илғор педагоглари ҳам интегратив ёндошувлар тўғрисида ўз ғоя ва 
фикрларини билдириш орқали, уни ривожлантириш ва умумлаштиришга ўз ҳиссаларини 
қўшишган. Жумладан, И.Г.Песталоцци катта дидактик материал асосида ўқув фанларининг 
турли йўналишдаги ўзаро боғлиқликларини ёритиб берди. Бунда у қуйидаги тамойилларга 
амал қилди: шахснинг ўз қадр-қимматини англаши; болани табиат ато этган қобилият ва 
имконият асосида тарбиялаш; болани ҳар томонлама тарбия этишга қаратилган 
кўргазмалилик. У бир фаннинг иккинчи фандан ажратиб олинишидаги алоҳида ноўрин 
жиҳатларини ҳам асослаб берган. Ўз даврида Я.А.Коменский, К.Д.Ушинскийлар маълум 
муддат таълим тизимида устувор ўринга эга бўлган суҳбатга асосланган методларни кескин 
қораладилар ва бу методларнинг мутлақлигини инкор этдилар. Улар ўз қарашлари ҳамда 
тажрибалари билан бу методларни амалий ва кўргазмали методлар билан тўлдириш 
шартлигини исботлашга ҳаракат қилдилар. Шу ўринда интегратив таълим жараёни учун 
И.Богусловскийнинг «Гўдакдан-оламга, оламдан-гўдакка» мақоласининг аҳамияти катта. 
Унда айтилишича: Болаларнинг атроф-муҳитни ҳис қилиш, унга ўрганиш ва мактаб 
таълимида бу муҳитни турли фанларга сунъий равишда бўлиниши турли хил қарама-
қаршиликларга сабаб бўлади.  
Таълимни интеграциялаш ўқувчиларда жўшқинлик, фанларни ўрганишга қизиқиш 
ҳиссини кучайтиради, ўқув фанлари бўйича билим даражасини оширади, уларнинг ақлий 
фаолиятини, дунёқарашини ривожлантиради, ўқув материалларининг ўзаро, табиий равишда 
узвийликда бўлишини таъминлайди [2, 5-6-бет]. Дарсда ўқувчиларда онгли қизиқиш 
фаолияти, мустақил фикрлаш қобилияти ривожланади, ўқув фанига нисбатан ижодкорлик 

---