Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

 Мутолаадан мақсад- билим олиш, ва бу жараён фақатгина китоб ўқиш эмас, 
шунингдек, уни таҳлил қилиш, тушуниш, хулоса чиқариш жараёни ҳамдир. Мутолаа 
фаол педагогик жараён бўлиб, ўзига яраша меҳнат талаб қилади. Бир марталик юзаки 
мутолаа хеч қачон етарли эмас. Бу деярли китобни ўқимасликка тенг. Ҳар қандай китоб 
устида етарлича вақт сарфлаш, ундаги фикр, ғоя ва иддаоларни объектив таҳлил у, танқид 
қилиш керак бўлади. Бугун ёшларимизда нафақат китобга қизиқишни уйғотиш балки 
китобларни қандай ўқиб улардан қандай хулосалар олишни ўргатишимиз хам мухимроқдир. 
Файласуф олим Мортимер Адлер ўзининг “How to read a book” асарида айнан мутолаани 
қандай амалга ошириш услубларини кўрсатиб ўтади.
Мутолаа одатда уч сабаб орқали амалга ошиши мумкин;
1. 
Кўнгил очиш учун ўқиш; 
2. 
Ахборот олиш учун ўқиш 
3. 
Тушуниш учун ўқиш; тушунчани ривожлантириш дунёни бошқача англаш ва 
кўриш учун ўқиш 
Бу уччаласининг энг қийини тушуниш учун ўқиш ҳисобланади. Ўзимизга ҳали янги 
бўлган тушунчаларни англаб олиш анча қийин машғулот. Билим доирамизданташқарида 
бўлган китобларни ўқиш, уларнинг ҳақиқатини , асл мазмунини тушуниш ҳар доим ҳам осон 
кечмайди. Сабаби бундай асарлар фикримизни дунёқарашимизни ўзгартириб юборади. 
Юқорида келтирилган иккинчи ва учинчи турларнинг фарқи шундаки, “ахборот учун” 
ўқилганда, манба ўқувчининг билим даражасида тенг бўлади ва унга бирор янги нарса 
ўргатмайди. Бунда ўқувчи ўзи учун аллақачон билган нарсаси ҳақида шунчаки кўпроқ 
ахборот қабул қилади, ҳолос.Унинг мутолаадан олдинги билими, мутолаа сўнгидаги билими 
билан тенглигича қолаверади. Учинчи тушуниш учун ўқиганда эса, ўқувчи ўзига бутунлай ёт 
ва янги ғояга дуч келади ва уни англаб тушунишга ҳаракат қилади. Бунда ёзувчининг билим 

---

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР