Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

"Mahbub ul-qulub" - ijtimoiy-tarbiyaviy asar. Unda muallif o’z qarashlarini ham izchil 
mantiqiy  bayon  orqali,  ham  jumlalardagi  ta’sirchanlik,  badiiy  tasvir  vositalarining  maxsus 
tanlanishi orqali izhor qilishgan. Shu jihatdan shoirning uchinchi qismdagi oshiqlar ("siddiqlar"), 
ya’ni tasavvuf  ahliga  munosabatida ular e’tiqodiga ehtirom tuyg’ulari  bilan  bir paytda ularning 
moddiy  dunyo,  real  insonlar  tashvishidan  uzoqlashib  ketganliklari,  "xalq  g’amidin  g’ami" 
yo’qligiga muayyan ishoralar ham mavjud.
 
Xalqimiz  aytadiki,  bir  ish  qilsang  “xolisanlilloh”  qilgin,  ya’ni  xolis  Alloh  taolo  yo’lida 
qilingan har bir ish xayrlidir, agar unga xudbinlik, g’araz aralashsa, yaxshiday ko’ringan ish ham 
yomonlikka olib kelishi mumkin. Navoiy nazdida “xavos ishqi”  insonning insonga bo’lgan ayni 
shunday  Haq  yo’lidagi    har  qanday  g’arazdan  xoli,  pok  mehridir.  Ana  shunday  ishq 
namoyandalarini  shoir  “ishq  ahlining  pokbozlari”,  deb  ataydi.  Ular  qatorida      Amir  Xusrav 
Dehlaviy, Shayx Iroqiy va Xoja Hofiz Sheroziylarni sanab ko’rsatadiki, bulardan ikki ustoz shoir 
va mutafakkirni adib “haqiqat asroriga majoz tariqin maxlut qilgan”lar qatorida eslab o’tgan 
edi.  Shayx Faxriddin Iroqiyning qarashlari ham ularning yondoshuvi bilan mushtarakdir. 
Navoiy  pok  insoniy  ishqni  oshiq  uchun  o’zlikni  anglash  yo’li,  “Haqiqat  asrori” 
ganjinasining kaliti deb biladi. Shoir “Layli va Majnun” xotimasida yozadi: 
Ey ishq, g’arib kimiyo sen, 
Bal oyinai jahonnamo sen. 
Ham zotingga darj kimiyoliq, 
Ham oyinai jahonnamoliq... 
Xurshedi jahonkushoy sensen, 
Mir’oti jahonnamoy sensen, 
Kim qildi senga nazarni ravshan, 
Ko’rdi eru ko’kdagin muayyan. 
Chun boqqali ixtiyor topti, 
Har soriki boqti yor topti.