|
Tayanshiboralar:arifmetika, arifmetika o‘qitish, texnologiya.
Arifmetika o‘qitish tarixi haqida.
Arifmetika o‘qitish predmeti sifatidaanchaoldin paydo bo‘ladi va maktab ta’limida mustahkam o‘rin egalladi. Arifmetika o‘qitish metodikasi esaancha keyin yaratildi. XVIII asr oxiriga qadar arifmetika metodikasi mustaqil o‘quv qo‘llanmasi sifatida mavjud emas edi. Arifmetika o‘qitish metodikasi rivojlanishiga Rossiyada Pyotr I ko‘rsatmasiga binoan tashkil qilingan (1701y.) Rossiyada birinchi umumiy ta’lim maktabi bo‘lmish “Matematika va navigasion fanlar maktabi” bunga turtki bo‘ldi. Bu maktabga 13 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan o‘smir va yoshlar qabul qilinadi.
1703 yilda matematika va navigasion maktab uchun maxsus ravishda Leontiy Filippovich Magniskiy “Arifmetika, sirech nauka chislitelnaya” nomli darslik yaratdi. Bu o‘z vaqti uchun ajoyib kitob edi. XVIII asrning birinchi yarmi davomida bir qanchaavlod arifmetikani shu kitob bo‘yicha o‘rgandi.
Magniskiyning kattaxizmati shundan iborat ediki, u o‘zining “Arifmetika”sida birinchi marta sonlarni raqamlashning arabcha tizimini kiritadi, bu sismavzu o‘sha davrga qadar qo‘llanilib kelingan slavyancharaqamlash tizimini siqib chikaradi.
Magniskiy arifmetikasida faqat arifmetik ma’lumotlargina berilmay, balki algebra, geometriya va trigonometriyaga doir materiallar ham berilgan. O‘sha zamonlarda matematikaning bo‘limlari yetarlichaaniq differensiallashmagan edi.
Magniskiy arifmetikasi kursida hech qanday isbot berilmagan, tushuntirish, qoidalar ta’kidlash yoki bayon qilish bilan keltirilgan. Bu Magniskiy darsligining asosiy kamchiligi edi. Bunday darsliklar o‘quvchilarni ham, o‘qituvchilarni ham qanoatlantirmasdi, albatta. Kitob materiali savollar va javoblar shaklida reseptur ta’riflar va qoidalar tarzida bayon qilinardi.
Arifmetika metodikasini yaratish ishida quyidagi asarlarda berilgan g‘oyalarning qimmati va bizning zamonamizga mos keladiganlari quyidagilardan iborat:
1. O‘quv materiali konsenrlar bo‘yicha joylashtiriladi. Xususan, uchta konsentr ajratilgan: birinchi o‘nlik, birinchi yuzlik, ko‘p xonali sonlar.
2. O‘quvchini og‘zaki va yozma hisoblash usullari orqali arifmetik amallar qonunlari vaxossalarini o‘zlashtirishgaolib kelish borasida birinchi muvaffaqiyatli harakat qilingan. 10 ichida qo‘shishni o‘rganishda bolalar qo‘shishning o‘rin almashtirish qonuni bilan tanishadilar. 100 ichida qo‘shish vaayirishning hisoblash usullari sonni yig‘indiga qo‘shish vaayirishning hisoblash usullari sonni yig‘indiga qo‘shish, yig‘indini sondan ayirish qoidalarigaasoslangan holdaochib beriladi.
3. O‘quvchilar mustaqilligi ta’kidlanadi va unga katta e’tibor beriladi. O‘quvchilarning mustaqil ishlariga rahbarlik qilish va o‘qitishni individuallashtirishni amalgaoshirish uchun maxsus ravishda “Arifmeticheskie listki” kitobining varaqlaridan foydalaniladi (kitobda 2523 ta masala bor), bu varaqlar kartonga yopishtirilib o‘quvchilarga tarqatiladi.
4. Ko‘rgazmalilik, ayniqsa ta’limning birinchi qadamlarida keng qo‘llaniladi.
5. Keyinchalik “amallarni o‘rganish metodi” deb atalgan metodni nazariy asoslashga vaamaliy ishlab chiishgaasos solindi”.
2.Arifmetika o‘qitish tarixi haqida
Arifmetika o‘qitish predmeti sifatida juda erta paydo bo‘ldi va uy hamda maktabdaaniq va mustahkam o‘rinni egallagan. Uni o‘qitish metodikasi esaancha keyin yaratildi.
XIXasrning 60-yillariga kelganda yangi o‘qitish yo‘nalish-lari hosil bo‘la boshladi. Paulsonning “Arifmetika po sposobu nemeskogo pedagoga Grube “kitobi chiqdi. Uni rus metodisti V.A. Yevtushevskiy qayta ishlab rus boshlang‘ich maktablarida qo‘lladi.
Keyinchalik V.A. Latishev arifmetik amallarni o‘rganish metodikasini yaratdi. U “Rukovodstvo k prepodavaniyu arifmetiki” (1880) kitobidaamallarni soddaroq bajarishga urinib ko‘rgan.
Bundan keyin A.I. Goldenberg “Metodika” kitobidaamallarni o‘rganishni uch konsentrga bo‘lib tavsiya qilgan:
a) o‘nlik; b) yuzlik; d) ko‘p xonali sonlar.
Arifmetik amallar, ularning xossalari, ko‘rsatmali tushuntirish, arifmetik cho‘t, og‘zaki hisoblash jadvali kabi ko‘pgina metodik tavsiyanomalarni berdi. Shu asosidaXXasr boshigachaarifmetikani yaratish va uni o‘qitish sohasidaancha siljishlar bo‘ldi. Arifmetikaongni rivojlantirishdaoldingi o‘rinda turishligi isbotlandi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
