Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti t. B. Zayniddinov, A. Sodiqov va r. Iminjanov

Download 1,25 Mb. bet 47/61 Sana 26.02.2022 Hajmi 1,25 Mb. #467237

Bog'liq
2 5201684091035980967

Bu sahifa navigatsiya:

• Asosiy mikroelementlarga boʻlgan talab, odam tanasiga tushish asosiy yoʻli, bir kunlik ovqat ratsionidagi miqdori
• Mikroelement Odam tanasiga asosiy tushish manbai Ovqat
• Bolalarni yoshiga qarab asosiy mineral moddalarning bir kunlik gigiyena
• Mineral Bir kunlik gigiyena meyor, g
• 1-3 yosh 4-6 yosh 7-10 yosh
• 8-17 yoshdagi bolalar uchun kerakli mineral moddalarning tavsiya

Mikroelement
Biologik ta'siri, fiziologik oʻrni, odam kasalligida tutgan
	oʻrni
Alyuminiy	Ovqat hazm qilish bezlari va fermentlarga ta'sir koʻrsatadi,
	suyak qoʻshuvchi, epiteliy toʻqimalarini regeneratsiya,
	rivojlanishini kuchaytiradi.
Brom	Qalqonsimon va jinsiy bezlarni ishlariga ta'sir etadi, asab
	tizimini boshqarishda		qatnashadi.	Odam tanasida	koʻp
	toʻplanishi teri kasalliklariga sabab boʻladi (markaziy asab
	tizimining soʻnishi va bromoderma).
Temir	Nafas olishda, qon ishlab chiqarishda, immunologiya va
	oksidlanish	qaytarilish	reaktsiyalarida qatnashadi.		Temir
	almashinishi buzilganda temir yetishmovchilik kamqonlik
	kasalligi, gemosideroz va gemoxromotoz rivojlanadi.
Yod	Qalqonsimon bezning ishlashi uchun kerak boʻlib, kam ishlab
	chiqarilishi endemik boʻqoq kasalligiga olib keladi.
Kobalt	Qon hosil boʻlishini kuchaytiradi, oqsil sintez qilishda
	qatnashadi. Karbonsuv almashinuvini boshqaradi.
Marganets	Skelet rivojlanishiga ta'sir koʻrsatadi. Immun tanachalar
	reaktsiyasida	qatnashadi, qon hosil		boʻlishida qatnashadi,
	toʻqimalar nafas olishida qatnashadi. Uning kam miqdorda
	boʻlishi oʻsishni toʻxtatadi, skelet rivojlanishi soʻnadi, odam

	ozib ketadi.
Mis	Oʻsish va rivojlanishni kuchaytiradi, qon hosil boʻlishida
	qatnashadi, immun reaktsiyalarida qatnashadi, toʻqimalarning
	nafas olishida qatnashadi.
Molibden	Fermentlar tarkibiga kiradi, oʻsishga ta'sir etadi. Koʻp
	miqdorda boʻlishi molibdenoz kasalligiga olib keladi.
Ftor	Kariyes kasalligiga turgʻunlikni oshiradi. Immunitet va qon
	hosil boʻlishini kuchaytiradi, immunitetni kuchaytiradi,
	skeletni rivojlanishida qatnashadi. Koʻp miqdorda boʻlishi
	flyuoroz kasalligini keltiroib chiqaradi.
Rux	Qon hosil boʻlishida qatnashadi, ichki sekretsiya bezlari
	faoliyatida qatnashadi, kam miqdorda boʻlishi oʻsishni
	toʻxtatadi.

Asosiy mikroelementlarga boʻlgan talab, odam tanasiga tushish asosiy yoʻli,


bir kunlik ovqat ratsionidagi miqdori

№	Mikroelement	Odam tanasiga asosiy tushish manba'i	Ovqat
			ratsionidagi
			miqdori, mg
1	Alyuminiy	Non mahsulotlari	20-100
2	Brom	Non mahsulotlari, sut, dukkaklilar	0,4-1,0
3	Temir	Noʻxat, qora guruch, jigar, goʻsht, sabzavot-	15-40
		mevalar, non mahsulotlari
4	Yod	Sut, sabzavot, goʻsht, tuxum, dengiz	0,2-0,4
		mahsulotlari
5	Kobalt	Sut mahsulotlari, non va non mahsulotlari,	0,01-0,1
		sabzavot, mol jigari, dukkaklilar
6	Marganets	Non mahsulotlari, sabzavotlar, jigar, buyrak	4-36
7	Mis	Non mahsulotlari, jigar, mevalar, kartoshka,	2-10

				yongʻoq, kofe, choy barglari, qoʻziqorin
8		Molibden		Non mahsulotlari, dukkaklilar, jigar, buyrak						0,1-0,6
9		Ftor		Suv, sut, sabzavotlar						0,4-1,8
10		Rux		Non mahsulotlari, goʻsht, sabzavotlar						6-30
		Bolalarni yoshiga qarab asosiy mineral moddalarning bir kunlik gigiyena
					me'yori
№	Mineral				Bir kunlik gigiyena me'yor, g
		moddala
			1-3 yosh		4-6 yosh	7-10 yosh		11-13		14-17
		r						yosh		yosh
1		Natriy	1,0-2,0		1,5-2,5	2,5-3,0		3,0-5,0		4,0-6,0
2		Xloridlar	2,0-2,5		2,0-3,0	3,0-4,0		4,0-6,0		4,0-6,0
3		Kaliy	0,5-1,0		0,5-1,0	0,5-1,0		1,0-3,0		2,0-4,0
4		Fosfor	1,5		1,5	2,0		2,5		2,0
5		Kaltsiy	1,0		1,0	1,2		1,5		1,4
6		Magniy	0,14		0,22	0,36		0,40		0,53
7		Temir	8,0		8,0	10,0		15,0		15,0

Natriy - toʻqima suyuqligi, limfa, qonni osmotik bosimini ushlab turadigan asosiy mikroelement. Odam uni asosan osh tuzi tarkibida natriy xlorid koʻrinishida qabul etadi. Bir kunlik me'yori 6-12 gramm. Issiq kunlarda mashq va musobaqa mashgʻulotlari jarayonida, ter bilan chiqib ketishi hisobidan bir kunlik gigiyena me'yori sportchilar uchun 30-35 grammga yetadi. Kaltsiy - tish suyagi tarkibiga kiradi, kaltsiy ionlari qonni ivish jarayonlarida qatnashadi, asab-mushak qoʻzgʻaluvchanligini ta'minlashda qatnashadi, shu bilan bir qator biologik jarayonlarda ishtirok etadi. Kaltsiyning ozuqalardagi asosiy manbai: sut va sut mahsulotlari, karam. Kaltsiyning katta odamlar uchun bir kunlik gigiyena me'yori 0,8 g, bolalar uchun 1 g, oʻsmirlar uchun 1,5 g, tezlik va kuch talab etiladigan sport turlarida 2-2,5 g, jismoniy chidamkorlik talab etiladigan sport turlarida 1,8-2,0 g.
8-17 yoshdagi bolalar uchun kerakli mineral moddalarning tavsiya

Download 1,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: