Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti,, N. R. Alimqulov, N. B. Sultanova

Meteorologik kuzatishlar. 
Meteorologik kuzatishlarda umumta’lim 
maktablarida ob-havoni kuzatish alohida o’rin tutadi. 
Ob-havoni kuzatish bir necha bosqichlardan iborat: 
-o’quv yilining boshida ob-havoni kuzatishni tashkil etish va kuzatish usullari 
bilan maxsus darsda o’quvchilarni tanishtirish; 
-kuzatishdan avval meteorologik asboblar bilan ishlash ko’nikmalarini 
shakillantirish lozim. Masalan, termometrdan hisob olish texnologiyasi va x.k.; 
-maxsus bilimlarni o’tgunga qadar oddiy meteorologik kuzatishlar olib 
boriladi (harorat, shamol, bulutlar, yog’ingarchilik); 
-iqlim haqida maxsus mavzular o’tib bo’lingandan so’ng atmosfera bosimi,
shamol kuchi, bulutlarning xillari va ularning xolati haqida kuzatishlar olib 
boriladi. Havoning haroratini va shamol yo’nalishini dastlab bir kunda bir marta 
kuzatishi mumkin, bulutlik va yog’inlarni kun davomida kuzatish mumkin; 
-shamolning kuchi va yo’nalishini quyidagicha aniqlash va tasvirlash 
mumkin: 
-shimoldan, kuchi 3-ball 
-shimoli-sharqdan, kuchi 2 ball 
-sharqdan, kuchi 6 ball 
- g’arbdan, kuchi 5 ball 
-janubi-g’arbdan, kuchi 4 ball 
-janubdan, kuchi 7 ball 
O’qlardagi qanot ballni ko’rsatiladi. Uzun qanot -2 ball, kalta qanot -1 ball. 

---

108 
Bulutlikni kuzatish natijalari quyidagicha ifodalanadi: 
Atmosfera yog’inlarini kuzatish natijalarini quyidagicha tasvirlanadi: 
... – Yomg’ir 
* -
qor
VI sinfdan boshlab ob-havoni kuzatish quyidagi 7-jadval asosida olib boriladi. 
7-jadval 
 
Oy va 
kun 
Havo 
harorati 
Havo 
bosimi 
Shamolning 
yo’nalishi va 
kuchi 
Bulutli
k 
Yog’inlar Quyoshning 
ufqdan 
balandligi 
Izoh
Mazkur jadval har kuni muntazam kuzatish natijalari bilan to’ldirib boriladi 
va har oy oxirida tahlil qilinadi. Tahlilda oy davomidagi eng yuqori va eng past 
harorat, bosimning pasaygan va ko’tarilgan kunlari, shamolning asosiy 
yo’nalishlari, bulutlik, yog’inlar. So’ngra ob-havoni o’zgarishi fasllar bo’yicha 
tahlil qilinadi va yillik o’rtacha harorat va bosim aniqlanadi.