Nizomiy nomidagi tdpu tabiiy- fanlar fakulteti giba yo’nalishi 101- guruh talabasi Eshnazarova Asilaning Oliy matematika fanidan tayyorlagan taqdimoti

O׳ta qizdirilgan suv bilan isitish

•  Issiq suv yordamida odatda 100°C gacha isitish mumkin. Bundan ortiq haroratda isitish uchun o׳ta qizdirilgan yuqori bosimli issiq suv ishlatiladi. Ma’lumki, suvning kritik bosimi 22,5 MPa bo׳lib, ushbu bosimda uning harorati 347° C ga teng. Shu sababli o׳ta qizdirilgan suv yordamida moddalarni odatda 300-350°C gacha isitish mumkin. O׳ta qizdirilgan suv ishlatilganda qalin devorli qurilmalar va anchagina murakkab moslamalarni qo׳llashga to׳g`ri keladi. 

Mineral moylar bilan isitish.

•  Mineral moylar yordamida isitish o׳ta qizdirilgan suv bilan isitishga nisbatan oddiy va arzondir. Bundan tashqari tizimda yuqori bosim ishlatish shart emas. Mineral moylar yordamida materiallarni eng ko׳pi bilan 250-300°C haroratgacha isitish mumkin. Mineral moylar eng arzon organik suyuqlikdir. Ammo ular bir qator kamchiliklarga ega: issiqlik berish koeffitsienti kichik, issiqlik almashinish yuzasida ifloslanishlar paydo bo׳ladi, yuqori haroratlarda moylar oksidlanishi mumkin. 

Suyultirilgan tuzlar bilan isitish.

• Kimyoviy texnologiyada o׳ta yuqori haroratlargacha isitish uchun suyultirilgan tuzlar va suyuq metallar ishlatiladi. Amalda nitrit-nitrat aralashmasidan keng foydalaniladi. Bu aralashma 40 foiz (massa bo׳yicha) natriy nitrit, 7 foiz natriy nitrat va 53 foiz kaliy nitratdan tashkil topgan bo׳lib, atmosfera bosimida 500-540°C haroratgacha qizdirish uchun ishlatiladi. Uch komponentli bu aralashma bilan isitishda majburiy sirkulyatsiya usuli qo׳llaniladi. Sirkulyatsiya uchun maxsus propellerli yoki markazdan qochma nasoslardan foydalaniladi.

• Nitrit-nitrat aralashmasi bilan mahsulotlarni 450°C gacha qizdirilganda uglerodli po׳latdan tayyorlangan qurilmalar korroziyaga uchramaydi. Bundan yuqori haroratlargacha isitish uchun qurilma va quvurlar xromli, xrom-nikelli po׳latlardan tayyorlangan bo׳lishi kerak. Nitrit-nitrat aralashmasi kuchli oksidlovchi hisoblanadi. Shu sababli yuqori haroratorda bu aralashma organik moddalar hamda qora va ayrim rangli metallar (alyuminiy, magniy) ning qipiqlari, kukunlari bilan kontaktda bo׳lmasligi zarur.