Низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги халқ таълими ходимларини

6.ЎзР ФА илмий тадқиқот институтларида олиб борилаётган илмий 
изланишлар. 
ЎзРФА Биоорганик кимё институти Геномика лабораториясида 
молекуляр ген инженерияси доирасида илмий изланишлар олиб борилмоқда. 
Одамдаги ирсий касалликларнинг ген ва хромосома мутaцияларининг 
ташхиси бўйича илмий изланишлар шулар жумласидандир. Кўкрак бези 
саратонида BRSA генлари мутaцияси аниқланган ва клиникаларга методик 
қўлланма сифатида тақдим қилинди; қандли диабет, фенилкетонурия, 
бронхиал астма, гипертонияни генетик таҳлил қилиш бўйича илмий 
изланишлар амалга оширилди. Бронхит, гиперурекемия, ошқозон саратонига 
мойилликларини ва xelikobakter pilori бактериясининг патогенлигига сабаб 
бўлувчи генлари ва ушбу бактерияни антибиотикка чидамлилиги 
ўрганилмоқда. Жинсий ва аутосом хромосомаларни ўзига хос локусларига 
қараб, хромосомаларни ва жинсни эрта аниқлаш бўйича илмий изланишлар 
олиб борилмоқда. Адренагенитал синдромига сабаб бўлувчи CYP21A2 
генининг мутaциялари аниқланмоқда. Бундан ташқари, фармокогенетика, 
кардиология, 
гастроэнтерология, 
дерматология 
илмий 
текшириш 

---

96 
институлари билан ҳамкорлик олиб борилиб, олинган натижалардан ташхис 
қўйишда фойдаланилмоқда. Республикамизда ишлаб чиқарилган ва четдан 
кириб келаётган озиқ-овқатлар таркибида гени модификaцияланган 
организмлар (ГМО) бор ёки йўқлигини аниқланмоқда. 
Геномика 
ва 
биоинформатика 
марказида, 
асосан, 
шўрга, 
касалликларга, эрта пишадиган, баргини ўзи тўкадиган ғўза навларини олиш, 
буғдой ва картошка навларини яратиш бўйича ҳам илмий изланишлар олиб 
борилмоқда. Ген накауд, ген накдаун технологиялари асосида “Порлоқ 1, 2, 
3” навлари етиштирилиб, синов тажрибаларига тақдим қилинди. Ушбу пахта 
нави узоқ турларни чатиштириб олинган тетраплоид навни фотосистемага 
жавоб берувчи генлар тўпламининг бир қисмини ўчириб қўйиш эвазига 
ғўзани эрта гуллаши ва мева беришига эришилган. 
Шрейдер номли илмий текшириш институти қошида йўқолиб 
бораётган ва интрадукция қилинган ўсимликларни ҳужайра инженерияси 
асосида меристема ҳужайраларидан кўпайтириш ишлари олиб борилмоқда. 
ЎзРФА 
Биоорганик 
кимё 
институти 
ҳужайра 
култураси 
лабораториясида Перудан келтирилган касалликка чидамли картошка билан 
маданий картошкани меристема ҳужайраларидан янги касалликка чидамли 
картошка навлари яратилмоқда. 
ЎзРФА Биоорганик кимё институти оқсиллар ва пептидларни 
структуравий функционал ўрганиш бўйича тадқиқотлар олиб борилган. Ўрта 
Осиёда яшайдиган ҳайвонлар Latrodectus tredecumguttatus ва Segestria 
florentina қорақурт ўргамчаклари, Vespa germanica арилари ҳамда Bufo viridis 
яшил қурбақаси заҳарлари компонентларининг структураси ва функцияси 
биринчи марта ўрганилган. 
Ғўза таркибидаги 100 дан ортиқ бирикмалар ўрганилган. Госсипол 
асосида 200 дан ортиқ ҳосилалар синтезланган бўлиб, улардан дори 
препаратлари олинган. Ғўза зараркунандаларидан тунлам капалагига қарши 
феромонлар синтезланиб, ишлаб чиқарилмоқда. Бундан ташқари кўпгина 
ўсимликлардан дори препаратларини олиш технологияси йўлга қўйилган. 

---

97