Низомиддин млҳмудов дурдона худойберганова

кўршшоқ.
Энди «қизингни каттакон киламан» деса, кўзингга балодай 
кўриняптими?
(И. Зойир. Қисмат ўчи). Плаш кўзимга бало- 
дай 
кўринди-ю,
дарров комиссион магазинга топшириб келдим 
(К. Қаҳҳорова. Чорак аср ҳамнафас). Кечагина кўзига балодай 
кўринган
қизнинг ҳар бир хатти-ҳаракати, ҳар бир сўзи йигит- 
чага жозибали бўлиб кўрина бошлади. (М. Абдураҳмонова. 
Қизил олма). Атрофдаги уни ўраб турган борлиқ кўзига бало- 
дай 
кўринди
(С. Вафо. Телефон). Билдимки, кўзига ҳамма нар- 
са балодай бўлиб 
кўринади.
Хуллас, бу ёруғ оламдан кўнгли 
узилган (Н. Раҳмат. Ҳазордан Ллламагача). У ерни ўзи топиб, 
ўзи гаплашиб, бечора аммамни ташлаб келди-ку! Ўшандан бери 
кўзимга балодек 
кўринади
у. Тошбагир! (Э. Аъзам. Жаннат ўзи 
кайдадир).
(ХУДДИ) СУВДАГИ БАЛИҚДАЙ
БАЛО-КАЭОДАЙ (КАБИ, СИНГАРИ)
Бостириб ке.шоқ, ёпирилмоқ,
кўркинч солиб, ваҳшат солиб 
келмоқ;
жуда ҳам ёмон.
Акбарнинг назарида, ёв филлари ер тагидан кайнаб 
чиқаётганга ўхшар, қанчаси замбарак ўкига учиб, чуқур 
хандақларга қулаб йиқилса, ундан ҳам кўпроғи оркадан бало- 
қазодай 
бостириб келарди
(П. Қодиров. Ҳумоюн ва Акбар). 
Бало-казодай 
ёпирилганда
, ҳўлу курук баравар ёнади (М. Али. 
Улуғ салтанат). Шу тун Ҳусайн бало-казодай 
ёпирилиб келган
қиргинлардан унсиз оҳ тортаётган Бухоро каби жудолик олови- 
да ёнаётган Сафармурод сингари ярадор охудек тўлганиб чиқди 
(А. Жўраев. Юлдузлар уйгонди). Мезон ойи бошланганда Аму- 
дарё томондан Абусаид ўттиз минг кўшин билан бало-казодай
34
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ҳиротга якинлашиб 
келаётгани
маълум бўлди (П. Қодиров. 
Шоҳрух ва Гавхаршод). Бечоранинг ичмаган куни йўк эди. Рас- 
сомни эслаб Матрасулнинг кўнгли бузилди. Арақ бало-казодай 
кўринди (А. Жўраев. Ваъда). Индамасанг, ука, онт ичаман, кеч- 
гача сени уришим, уриб ўлдиришим мумкин. Ишонасанми? 
Ҳали кўзимга бало-қазодай кўриндинг (Ш. Холмирзаев. Озод- 
лик).
К А Р Г
(МИСЛИ) БАРГДАЙ (КАБИ, ЯНГЛИҒ)
1. Енгил 
титрамоқ,
оҳиста 
қалтирамоқ; титроқ.
Инсоннинг 
рухий-ҳиссий холатлари ҳақида.
Бир баргдайин 
титрадим,
толдим (А. Орипов. Оилада 
туғилса гўдак...). Қора тарих конунлари ёнди, киз! Қора турмуш 
дўзахлари сўнди. Қиз! Юракларинг 
титрамасин
барг янглиғ, 
Ёз кушлари бутокларга кўнди, киз... (Миртемир. Ана, боғлар...). 
Сенинг остонангда баргдай 
қалтираб
, Йиқилдим окибат бехуш, 
бедармон (Ж. Камол. Бўронлар танимни отди ҳар тараф). Мак- 
тубингиз баргдай 
титроқ
кўксимга босиб...(Ҳ. Худойбердиева. 
Шукр, тағин мактубингиз...). Икки кошинг ўсма бирлан Бўлди 
жуфт наргисли барг, Икки баргинг қошида мен 
Титрагайман
мисли барг (Э. Воҳидов. Барг). Уруш деган сўзни эшитсалар, 
баргдай 
титрайдиган
бўлиб колганди боёкиш (А. Жўраев. 
Юлдузлар уйғонди).
2. Бирдан 
узилмоқ, учмоқ,
тамом узилиб тушмок. Одам ва 
унинг умри, бевакт ўлими ҳақида.
Ҳа, мен шохидайдим, агар силкинсам, Баргдай 
узилиилинг
аник эди, ха (Миртемир. Туткун киз). Баргдай 
узилиб
кетсам, 
Унутмас мени богим (У. Носир. Боғим). Йигирма уч гул фасли 
Баргдай умримдан 
учди
(У. Азим. Бойчечак). 0 , баргдек 
учди
йиллар, учиб кетди хар екка. Бўртиб чиккан куртаклар айланди 
гул-япрокка (А. Суюн. Ойдалада).
Б А Р З А Н Г И
БАРЗАНГИДАЙ
Бақувват;
гавдаси жуда хам катта, бесўнакай. Одам ҳакида.
Тоштемирга негадир, эҳтимол, мўридан чиккандай коп-кора 
ва