Нигинахон шермухамедова

Объектнинг атом-эфир модели
Объект - эфир муҳитидаги 
атомлар системаси
 

---

72 
tavsiflovchi ta‘rifga L.Feyerbaxning inson o‗z hayotining negizi va asosi sifatida 
bevosita his etuvchi va tasavvur qiluvchi hamma narsalar tabiatdir, degan so‗zlari 
misol bo‗lishi mumkin. «YOrug‗lik, elektr, suv, havo tabiatdir. «Tabiat» so‗zidan 
mavhumroq va sirliroq so‗z yo‗q». Darhaqiqat, L.Feyerbaxning bu fikri o‗ziga xos, 
lekin teran ma‘noda to‗liq ta‘rif emas.
Xossa va xususiyatlar majmuini o‗z ichiga oluvchi 
deskriptiv 
(tavsiflovchi) 
ta‘rifdan tashqari, ta‘riflashning boshqa usullari ham mavjud. Narsalarni tur va xil 
xususiyatlariga ko‗ra ta‘riflash usuli ayniqsa ko‗p qo‗llaniladi. Lekin bu erda u 
unchalik o‗rinli emas. Zero, materializm doirasida materiya biror kengroq 
mohiyatning tur xususiyati bo‗la olmaydi, chunki materiyadan kengroq, 
umumiyroq tushuncha mavjud emas.
Materiyaning substansional konsepsiyasi
uni yaratib ham, yo„q qilib ham 
bo„lmasligini, uning mavjudligi va o„zgarishining tashqi sabablari mavjud 
emasligini ko„rsatadi.
Ushbu ta‘rif barcha narsalar materiyaning substansiyasi deb 
bilishga asoslanadi.
Materiyaning substrat konsepsiyasida 
ilk materializm namoyandalari 
materiyani substrat sifatida tushunishga asos solganlar: ular materiyani barcha 
mavjud narsalarni yaratishga asos bo„luvchi substrat (lot. substratum – asos, 
zamin), material, modda sifatida talqin qilganlar
. Bu substrat boqiy, uni yaratib va 
vayron qilib bo‗lmaydi, deb taxmin qilingan. Ammo ularning hissiy idrok 
etiladigan ayrim moddalar (suv, er va boshqalar)ga umumiy substrat sifatida 
qarashga urinishlari juda sodda va ishonarsiz bo‗lgan.