Нигинахон шермухамедова

. 
Hodisalarning umumiy o‗zaro bog‗liqligi va bir-birini taqozo etishi g‗oyasi 
determinizm
tamoyilida o‗z aksini topadi. Bu tamoyilga binoan tabiatda hamma 
narsa sababning hukmiga bo‗ysunadi.
Sabab tushunchasi insonga uning rivojlanishi dastlabki bosqichlaridayoq 
ma‘lum bo‗lgan. Tabiiy hodisalarning kelib chiqishini tushuntiruvchi sabablarni 
aniqlashga bo‗lgan ilk urinishlarga mifologiyada, so‗ngra dinda duch kelish 
mumkin. Keyinchalik sabablarning falsafiy va ilmiy izohi yuzaga keladi. 
Sabab 
(lot. causa – sabab) shunday bir hodisaki, u boshqa bir hodisa – oqibatni bevosita 
belgilaydi, yuzaga keltiradi
. Sabab olamning harakati va muayyan vaqt doirasida 
bo‗lgan o‗zgarishdan so‗ng ikkinchi boshqa bir natijaning zaruran kelib chiqishini 
ta‘minlovchi asosiy hodisani anglatadi. 
Oqibat esa hodisalar zanjirida sababning ta‟siridan vujudga keladigan 
yangi hodisadir, sababning natijasidir
. Sabab va oqibat aloqai ob‘ektiv xarakterga 
ega bo‗lib, u narsa, hodisalar orasidagi aloqalarda amal qiladi. Masalan, ming yillar 
davomida Er kurrasidagi iqlim sharoitining o‗zgarib borishi o‗simlik va hayvonot 
dunyosining o‗zgarishiga sabab bo‗ldi. YOki qadim zamonlardan boshlab mehnat 
qurollarining takomillashtiriluvi mehnat unumdorligining oshishiga, ishlab 
chiqarishning rivojiga, pirovardida esa insoniyat taraqqiyotiga ham sabab bo‗ldi. 
Narsa va hodisalararo sababiy aloqalarning yana bir muhim xususiyati 
shundaki, ular umumiy xarakterga ega. Tabiat va ijtimoiy hayotda sababsiz birorta 
hodisa yoki voqea sodir bo‗lishi mumkin emas. Erning Єuyoshga nisbatan hozirgi 
holatda joylanishi hamda Er sharining sirt tuzilishi va uning ham Єuyosh, ham o‗z 
o‗qi atrofida aylanishi sayyoramizda iqlim sharoitini o‗zgarib turishiga sababdir. 
Binobarin, sababiyat yoki sababiy aloqalar voqelikdagi barcha narsa va hodisalarda 
umumiy, qonuniy, istisnosiz amal qiluvchi munosabatlardir