Нигинахон шермухамедова

aloqaning ob‘ektivligi
. Bu erda gap bugun qabul qilinib, ertaga bekor 
qilinadigan yuridik qonunlar haqida borayotgani yo‗q. Energiya va moddaning 
saqlanish qonunlari yoki butun olam tortishish qonuni haqida gapiradigan bo‗lsak, 
biz ularni bekor qilishimiz yoki ularning amal qilishini ongli ravishda 
to‗xtatishimiz mumkin, deb aytish aqlga sig‗maydi.. 
Demak, qonun muhim belgisi 
narsalarning ob‟ektiv holatini, narsalar va hodisalar o„rtasidagi ob‟ektiv aloqani 
aks ettirishidir; 
- aloqaning muhimligi
. 
Muhim aloqa – bu narsaning mavjudligini, uning 
harakati va rivojlanishini belgilovchi aloqa
. Aytaylik, elementlarning davriy 
qonuni atom og‗irligi, atom o‗zagining zaryadi va elementlarning kimyoviy 
xossalari o‗rtasidagi muhim aloqani aks ettiradi; 
- aloqaning zaruriyligi
. 
Zaruriy aloqa – bu muayyan sharoitda zaruriy 
tarzda namoyon bo„luvchi aloqa
. Masalan, fizikada ma‘lum bo‗lgan o‗tkazgich 
qarshiligining o‗tkazgich tarkibi, uning uzunligi va ko‗ndalang kesimining yuziga 
bog‗liqligi qonuni o‗tkazgichda elektr toki o‗tgan har bir holda zaruriy tarzda 
namoyon bo‗ladi, chunki u o‗tkazgich qaysi moddadan yasalgan bo‗lsa, shu 
moddaning tabiati, unga xos bo‗lgan ob‘ektiv xususiyatlar bilan belgilanadi; 
- 
aloqaning barqarorligi
. 
Barqaror aloqa – bu ishonchli tarzda 
saqlanadigan aloqa.
U materiya harakatining tegishli shakli (materiya 
rivojlanishining muayyan bosqichi) yoki tafakkur mavjud bo‗lgan davr mobaynida, 
toki bu narsalar va hodisalar mavjud ekan, amalda mavjud bo‗ladi; 
- 
aloqaning umumiyligi
. 
Aloqaning umumiyligi shunda namoyon bo„ladiki, 
unga ob‟ektiv dunyoning aksariyat yoki hatto barcha narsalari, hodisalari va 
jarayonlari bo„ysunida namoyon bo„ladi.
Qonunning ko‗rib chiqilgan belgilari unga mantiqiy ta‘rif berish imkonini 
beradi. 
Qonun – bu moddiy va ma‟naviy hodisalarning ularning harakat va 
rivojlanish xususiyati va yo„nalishini belgilovchi ob‟ektiv, muhim, zaruriy, 
barqaror va umumiy aloqasi.
SHuni e‘tiborga olish lozimki, ilmiy adabiyotlarda «qonun» tushunchasidan 
tashqari «qonuniyat» tushunchasi ham ishlatiladi. Bular ayniy tushunchalar emas. 
Ular bir tartibli tushunchalardir, chunki ularda ob‘ektiv borliqda mavjud bo‗lgan 
zaruriy, ob‘ektiv, umumiy aloqalar aks etadi. 
Ammo qonuniyat qonunga 
qaraganda kengroq tushunchadir. Qonun muayyan sharoitda o„zini qat‟iy va 
muqarrar tarzda namoyon etsa, qonuniyat bir qancha qonunlarning o„zaro 
aloqasi, o„zaro ta‟siri sifatida namoyon bo„ladi.
Masalan, ijtimoiy hodisalarni 
tahlil qilish chog‗ida qiymat qonuni yoki ishlab chiqarish munosabatlari 
rvojlanishining muayyan darajasiga ishlab chiqarish kuchlarining muvofiqligi 
qonunining aniq ko‗rinishlari haqida ham, ob‘ektiv qonuniyat sifatidagi 
jamiyatning faol rivojlanishi haqida ham gapirish mumkin.