Нефть ва газни қайта ишлаш жараёнлари ва ускуналари Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий ўқув юртлари бакалавриатининг «Нефть ва нефть-газни қайта ишлаш технологияси»

Абсолют намлик. Нам ҳавонинг ҳажм бирлигига тўғри келган сув буғларининг миқдори абсолют намлик деб аталади ва ρ_сб (кг/м³) билан белгиланади. Агар нам ҳаво совитилиб борилса, маълум ҳароратга етгач, намлик шудринг сифатида ажрала бошлайди. Намликнинг бундай ҳолатда ажралишига тўғри келган ҳароратга шудринг нуқтаси деб аталади. Бундай шароитда ҳаво таркибида максимал миқдорда сув буғи бўлади. Ҳавонинг тўйиниш пайтидаги абсолют намлиги ρ_Т (кг/м³) орқали ифодаланади.
Нисбий намлик. Ҳаво абсолют намлигининг тўйиниш пайтидаги абсолют намликка нисбати нисбий намлик деб аталади. Ҳавонинг нисбий намлиги (тўйиниш даражаси) қуйидаги ифода бўйича топилади:
, (16.1)
бу ерда Р_сб – текширилаётган нам ҳаводаги сув буғларининг парциал босими, Па; Р_Т – берилган ҳарорат ва умумий барометрик босимда тўйинган сув буғларининг босими, Па.
Нисбий намлик ҳавонинг муҳим хоссаси ҳисобланади. Ҳаво таркибида намлик қанча кам бўлса, бундай ҳаво қуритиш жараёнида шунча самарали ишлатилади. Намлик билан тўйинган ҳаводан қуритувчи агент сифатида фойдаланиш мумкин эмас.
Нисбий намликни аниқлаш учун психрометрдан фойдаланлиди. Психрометр иккита термометрдан иборат бўлиб, битта термометрнинг шарчаси доим ҳўллаб турилади ва у ҳўл термометр деб юритилади. Иккинчиси эса қуруқ термометр деб аталади. Қуруқ ва ҳўл термометрлар кўрсатишларининг айирмаси Δt = t_қ – t_ҳ ҳароратларнинг психрометрик айирмаси дейилади. Нисбий намлик қанча кам бўлса, хўл термометр шарчаси юзасида сувнинг буғланиши шунча тез боради, натижада шарча тезлик билан совийди. Шу сабабли ҳавонинг нисбий намлиги камайиши билан ҳароратларнинг психрометрик айирмаси кўпаяди. Бу айирма Δt асосида ва психрометрик жадваллар ёки диаграммалар ёрдамида ҳавонинг намлиги топилади.
Нам сақлаш. 1 кг абсолют қуруқ ҳавога тўғри келган сув буғларининг миқдори ҳавонинг нам сақлаши деб юритилади. Бу катталик х (кг/кг) ёки d (г/кг) билан белгиланади. Ҳавонинг нам сақлаши қуйидаги нисбат орқали топилади:
, (16.2)
бу ерда m_сб – нам ҳавонинг берилган ҳажмидаги сув буғлари массаси, кг; m_кх – нам ҳавонинг берилган ҳажмидаги абсолют қуруқ ҳавонинг массаси, кг; ρ_кх – абсолют қуруқ ҳавонинг зичлиги, кг/м³.