«neft gazni qayta ishlash kimyoviy texnologiyasi»

T
n
 q 182° S
Echimi:Qaynoq oqimning oxirgi haroratini belgilab olamiz, masalan 
T
k
 
q 
110°S. Ikkala oqim ham suyuqlik holatida, shuning uchun qaynoq oqimning 
solishtirma entalpiyasi (H, kDjG’kg) va sovuq oqimning solishtirma entalpiyasi 
(h
, 
kDjG’kg) quyidagi imperik formula bo’yicha hisoblab chiqish mumkin: 

---

7 
hq
15
15
0017
,
0
687
,
1
ρ
t
t
+
. 
Qaynoq oqimning boshlang’ich entalpiyasini topamiz N
n
q 402,28, qaynoq 
oqimning oxirgi entalpiyasi N
k
q228,88 kDjG’kg, sovuq oqimning boshlang’ich 
entalpiyasi h
n
q 56,6 kDjG’kg.
Qaynoq oqim tomonidan berilgan issiqlik miqdori:
Sovuq oqim olgan issiqlikni, umumiy issiqlik miqdoridan 5% yo’qotilishini 
hisobga olgan holda, issiqlik balansidan topish mumkin: 
Boshqa tarafdan, Q
x
qg(h
k
−
h
n
) deb ham yozishimiz mumkin, bunda (neft) 
sovuq oqimning oxirgi entalpiyasini aniqlaymiz. 
Va nisbiy zichlik h
k
q90,51 kDjG’kgligi ma’lum bo’lgan holda formuladan 
foydalanib, neftning oxirgi haroratini t
k
q 
48 °S topamiz. 
Issiqlik almashinish sxemasi 
Bo’lganligi sababli issiqlik tashuvchilar orasidagi o’rtacha arifmetik tafovutni 
hisoblaymiz: 
Amaliy ma’mulotlarga ko’ra, suyuqlikli trubani issiqlik almashtirib beruvchi 
qurilmalar uchun issiqlik uzatish koeffisenti K, odatda70—250 VtG’(m
2
-K), yoki 
250— 900 kDjG’(m
2
-ch-K) chegarasida bo’ladi. Kq300 kDjG’(m
2
-ch-K) 
bo’lganda issiqlik uzatishning zarur bo’lgan yuzasi hisobi miqdori: 
Masalan: suzuvchi golovkali kojix trubali issiqlik almashtirib beruvchi 
qurilmani olishimiz mumkin. Ichki korpus diametri Dq600 mm, issiqlik 
almashinish yuzasi Fq105 m
2
. Truba uzunligi lq 6 m , diametri dq 25X2,5 mm , 
trubalar joylashuvini – uchburchak cho’qqilarida, trubalar bo’ylab yo’llar soni 

---

8 
nq2, trubalardan o’tish kesmasi maydoni Sq0,034m
2
, trubalararo bo’shliqdagi 
(to’siq kesmasidagi) o’tish kesimi maydoni 5
2
q 0,04 m
2
. . 
Zarur bo’lgan N miqdorni quyidagi shart orqali topamiz: 
Nq 2 deb qabul qilsak, bunda 
β
isitish yuzasi zahira koeffisentini: 
Issiqlik almashtirib beruvchi qurilmalarorqali issiqlik tashuvchi oqimlarni 
parallel va ketma-ket o’tkazish mumkin. Issiqlik tashuvchi oqimining tavsiya 
qilingan tezligini ta’minlash zaruratidan kelib chiqqqan holda bu ikki variantdan 
birini tanlash mumkin. Bu tezlik qovushqoqlikka bog’liqdir. Sovuq neft uchun 0.8 
– 0.9 mG’sek. Optimal tezlik hisoblansa, isitilgan neft va tiniq neft mahsulotlari 
uchun – 1.0-1.2 mG’sek, eng engil neft mahsulotlar uchun – 1.5 mG’sek.gacha, 
suv uchun – 1.5-2.0 mG’sek tezlik optimal hisoblanadi. 
Sovuq va qaynoq oqimlar boshlang’ich tezligi quyidagi formula yordamida 
aniqlanadi: 
1.7: R
x
qR
30
q837,9 va R
g
q R
182
q 689,5 kgG’m
3
. 
Issiqlik almashtirib beruvchi qurilma sistemasiga kirishdagi oqimlar hajmi 
sarfi: 
Sovuq oqimni (neft), ifloslangan mahsulot sifatida truba bo’shlig’i bo’ylab, 
qaynoq oqim (distillyat) ni esa – trubalararo bo’shliq bo’ylab beramiz. Issiqlik 
almashtirib beruvchi qurilmalar sistemasiga sovuq oqim berilishning har ikkala 
sovuq oqim berilishning har ikkala variantini ko’rib chiqamiz. 
Agar neftni har ikkala issiqlik almashtirib beruvchi qurilma orqali ketma-ket, 
bir oqim (n
x
q 1) bilan chiqazsak, truba bo’shlig’idagi sovuq oqimi tezligi 
tashkil etadi. 
Agar issiqlik almashtirib beruvchi qurilmalar orqali sovuq oqimni ikki 
parallel (n
x
q 2) oqim bilan o’tqazsak, unda trubalar bo’shlig’idagi tezlik

---

9 
teng bo’ladi. 
Yuqorida keltirilgan optimal tezlik miqdorini hisobga olib, neft oqimini 
trubalar bo’shlig’iga ikkinchi variant, ya’ni ikki parallel oqim bilan bergan 
ma’quldir. 
Xuddi shunday hisob-kitobni qaynoq oqim uchun ham o’tkazamiz. issiqlik 
almashtirib beruvchi qurilmalardan qaynoq oqimni bir oqimda ketma-ket (n
g
q1) 
o’tkazsak, trubalararo bo’shliqdagi (ko’ndalang to’siq kesimida) qaynoq oqim 
tezligi
ga teng bo’ladi. 
Ko’rinib turibdiki, issiqlik almashtirib beruvchi qurilmalarorqali qaynoq 
oqimni parallel ikki oqim (l
g
q 2) bilan o’tkazishidan ma’no yo’q. Chunki bu 
holatda oqim tezligi 2 barobar past bo’ladi va bu issiqlik uzatish koeffisentini 
keskin tushirib yuboradi.