«neft gazni qayta ishlash kimyoviy texnologiyasi»

Hisob qismi 
Mashq va boshlang’ich ma’lumotlar 
Binar qorishma – dioksan – toluol ajratish uchun rektifikasion ustunni 
hisoblash. G
D
q1000 kgG’soat, x
F
q45% (mol.), x
D
q90% (mol.), x
W
q2% (mol.). 
ustundagi bosim 600 mm s.us. ni tashkil qiladi. Bug’ muvozanati va t-x,y 
diagramma quyida tasvirlangan. 

---

29 
Jadval 3.1. Bug’ tarkibi muvozanati haqida ma’lumot. 
x%, 
mol. 
y
*
%, 
mol. 
t 
r 
Rasm. 3.1. t-x,y koordinatalarda doimiy bosim 
ostida bug’ va suyuqlikning muvozanati 
diagrammasi.
8,7 
12,9 
100,72 
600 
15,2 
20 
99,58 
23,2 
31,8 
98,38 
31 
40,6 
97,38 
41,8 
51 
96,16 
44,9 
53,5 
96,08 
51,4 
59,7 
95,38 
62,2 
68,9 
94,55 
70,5 
74,9 
94,31 
80,6 
83,1 
93,93 
90,8 
92 
93,65 
Rektifikasion ustunning hisobi uning asosiy geometrik o’lchami-diametri va 
balandligini aniqlashga keltiradi. Ikkala parametr ham bir muncha miqdorda 
ustunning gidrodinamik ish rejimida aniqlanadi. U esa o’z navbatida, fazalarning 
fizik hususiyatlari va tezligiga, hamda nasadkasining tipi va o’lchaminin eng 
to’g’ri tanlovi muayyan texnologik jarayonda ajratishga ketadigan umumiy sarf-
harajatni texnik-iqtisodiy tahlili asosida amalga oshiriladi. 
Nasadkaning tipi va o’lchamini tahminan quyidagi mulohazalardan kelib 
chiqqan holda tanlash mumkin. Nasadka o’lchami qancha katta bo’lsa, uning erkin 
hajmi shuncha katta bo’ladi va kelib chiqadiki, unumdorlik ham oshadi. Ammo, 
solishtirma yuzaning kichikligi oqibatida yirik nasadkalar samaradorligi 
birmuncha past. Shuning uchun katta o’lchamdagi nasadkani yuo’ori samaradorlik 
zarur bo’lganda qo’llash mumkin. Bunda ajrati mahsulotlari tozaligi birmuncha 
past bo’ladi. 
Rektifikasion kolonnalarda agressiv suyuqliklarni ajratish uchun uchun va 
qurulmaning tez-tez tozalab turish talab qilmagan hollarda, odatda Rashigning 
chinni halqalari qo’llaniladi. 
Ammo, bunday xalqalarning solishtirma yuzasi kichikligi oqibatida va 
mazkur berilgan suyuqlikning yomon ajralishi natijasida, bu holat uchun 35x35x4 
o’lchamli Pall kerakmik xalqasini olamiz. Bunday nasadkaning solishtirma yuzasi 
aq165 m
2
G’m
3
, erkin hajmi εq0,76 m
3
G’m
3 
, to’kilish zichligi 540 kgG’ m
3
, 
d
e
q0,018 m
3 
ga kerak bo’lgan donalar soni 18500. 
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
0
20
40
60
80
100